Remicade
Recepta
LEK
Bezpieczeństwo
Właściwości
Postać:
proszek do sporz. konc. roztw. do inf.
proszek do sporz. konc. roztw. do inf.
Dawka:
100 mg
100 mg
Opakowanie:
1 fiolka
1 fiolka
Podanie:
Dożylnie
Substancje czynne:
Infliximab
Infliximab
Ciąża I trym.:
stosowanie dopuszczone w warunkach bezwzględnej konieczności
Ciąża II trym.:
stosowanie dopuszczone w warunkach bezwzględnej konieczności
Ciąża III trym.:
stosowanie dopuszczone w warunkach bezwzględnej konieczności
Wybierz formę leku
Preparat jest dostępny w różnych opakowaniach.
Naszym priorytetem jest Twoje bezpieczeństwo dlatego nie każdy lek, który prezentujemy w systemie jest możliwy do zamówienia w ramach naszych konsultacji. Jeśli nie możesz leku zamówić to oznacza, że powinieneś udać się na tradycyjną wizytę do lekarza.
1. Co to jest lek Remicade i w jakim celu się go stosuje
Remicade zawiera substancję czynną infliksymab. Infliksymab jest przeciwciałem monoklonalnym –
rodzajem białka wiążącego się ze swoistym celem w organizmie o nazwie TNF (czynnik martwicy
nowotworu) alfa.
Remicade należy do grupy leków zwanych „TNF blokerami”. Lek Remicade jest stosowany
u dorosłych w następujących chorobach zapalnych:
- Reumatoidalnym zapaleniu stawów
- Łuszczycowym zapaleniu stawów
- Zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa (chorobie Bechterewa)
- Łuszczycy.
Lek Remicade jest również stosowany u dorosłych i dzieci w wieku 6 lat i starszych w:
- Chorobie Crohna
- Wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego.
Lek Remicade działa poprzez wiązanie się w sposób wybiórczy z TNF alfa i hamowanie jego
działania. TNF alfa bierze udział w procesach zapalnych organizmu, dlatego hamując jego działanie
można zmniejszyć odczyn zapalny występujący w organizmie.
Reumatoidalne zapalenie stawów
Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą zapalną stawów. W przypadku aktywnegoreumatoidalnego zapalenia stawów najpierw podaje się inne leki. Jeśli działanie tych leków nie jest
wystarczające, pacjentowi zostanie podany lek Remicade w skojarzeniu z innym lekiem zwanym
metotreksat, w celu:
- Złagodzenia objawów choroby
- Spowolnienia tempa uszkadzania stawów
- Poprawy sprawności fizycznej.
Łuszczycowe zapalenie stawów
Łuszczycowe zapalenie stawów jest zapalną chorobą stawów, zwykle związaną z łuszczycą.W przypadku łuszczycowego zapalenia stawów najpierw podaje się inne leki. Jeśli działanie tych
leków nie jest wystarczające, pacjentowi zostanie podany lek Remicade w celu:
- Złagodzenia objawów choroby
- Spowolnienia procesu uszkodzenia stawów
- Poprawy sprawności fizycznej.
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (choroba Bechterewa)
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa jest zapalną chorobą kręgosłupa. W przypadkuzesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa najpierw podaje się inne leki. Jeśli działanie tych
leków nie jest wystarczające, pacjentowi zostanie podany lek Remicade w celu:
- Złagodzenia objawów choroby
- Poprawy sprawności fizycznej.
Łuszczyca
Łuszczyca jest zapalną chorobą skóry. Jeśli u pacjenta występuje umiarkowana do ciężkiej łuszczycaplackowata najpierw będą stosowane inne leki lub metody lecznicze, takie jak fototerapia. Jeśli
działanie tych leków lub metod leczenia nie jest wystarczające, pacjentowi zostanie podany lek
Remicade aby ograniczyć objawy podmiotowe i przedmiotowe choroby.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest zapalną chorobą jelit. W przypadku wrzodziejącegozapalenia jelita grubego najpierw podaje się inne leki. Jeśli działanie tych leków nie jest
wystarczające, pacjentowi zostanie podany lek Remicade w celu leczenia choroby.
Choroba Crohna
Choroba Crohna jest zapalną chorobą jelit. W przypadku choroby Crohna najpierw podaje się inneleki. Jeśli działanie tych leków nie jest wystarczające, pacjentowi zostanie podany lek Remicade
w celu:
- Leczenia czynnej postaci choroby Crohna
- Zmniejszenia liczby nieprawidłowych otworów (przetok) prowadzących z jelit do skóry,
których nie udało się kontrolować innymi środkami czy zabiegami chirurgicznymi.
2. Informacje ważne przed zastosowaniem leku Remicade
Nie stosować leku Remicade jeśli:
- Pacjent ma uczulenie na infliksymab lub którykolwiek z pozostałych składników leku Remicade(wymienionych w punkcie 6).
- U pacjenta stwierdzono uczulenie (nadwrażliwość) na białka mysie.
- U pacjenta występuje gruźlica lub inne poważne zakażenie, takie jak zapalenie płuc lub
posocznica (sepsa).
- U pacjenta występuje niewydolność serca umiarkowana lub ciężka.
Nie należy stosować leku Remicade, jeśli pacjent uważa, że dotyczy go którekolwiek z wyżej
wymienionych. Jeśli pacjent nie jest pewien, powinien poinformować o tym lekarza prowadzącego
przed zastosowaniem leku Remicade.
Ostrzeżenia i środki ostrożności
Przed rozpoczęciem stosowania lub w trakcie stosowania leku Remicade należy omówić toz lekarzem, jeśli:
Pacjent otrzymywał wcześniej lek Remicade
- Należy poinformować lekarza jeśli pacjent leczony był lekiem Remicade w przeszłości
i ponownie rozpoczyna leczenie lekiem Remicade.
Jeśli pacjent miał przerwę dłuższą niż 16 tygodni w leczeniu lekiem Remicade, istnieje większe
ryzyko wystąpienia reakcji uczuleniowych po ponownym rozpoczęciu leczenia.
Zakażenia
- Należy poinformować lekarza prowadzącego przed przyjęciem leku Remicade, jeśli
pacjent ma infekcję (zakażenie), nawet najmniejszą.
- Należy poinformować lekarza prowadzącego przed przyjęciem leku Remicade, jeśli
pacjent kiedykolwiek mieszkał lub podróżował do miejsc, w których często występują
zakażenia o nazwie histoplazmoza, kokcydiomykoza lub blastomykoza (grzybica
drożdżakowa). Zakażenia te są wywoływane przez szczególne rodzaje grzybów, które
mogą umieszczać się w płucach lub innych częściach organizmu.
- W czasie leczenia lekiem Remicade, częściej mogą występować zakażenia. U pacjentów
w wieku 65 lat i starszych występuje zwiększone ryzyko wystąpienia zakażenia.
- Zakażenia te mogą mieć ciężki przebieg i mogą obejmować gruźlicę, zakażenia
spowodowane przez wirusy, grzyby, bakterie lub inne organizmy w środowisku oraz
posocznicę, która może stanowić zagrożenie dla życia.
Należy natychmiast poinformować lekarza prowadzącego o objawach zakażenia podczas
leczenia lekiem Remicade. Objawy te obejmują gorączkę, kaszel, objawy grypopodobne, złe
samopoczucie, zaczerwienienie lub ocieplenie skóry, zranienia lub problemy z zębami. Lekarz
może zalecić tymczasowe przerwanie przyjmowania leku Remicade.
Gruźlica
- Jest bardzo ważne, żeby poinformować lekarza prowadzącego, jeśli pacjent kiedykolwiek
chorował na gruźlicę lub był w bliskim kontakcie z osobą wcześniej chorą lub obecnie
chorującą na gruźlicę.
- Lekarz prowadzący wykona badania w kierunku gruźlicy. Obserwowano przypadki
gruźlicy u pacjentów leczonych lekiem Remicade, również u osób, które przyjmowały już
leki przeciwgruźlicze. Lekarz prowadzący odnotuje wykonanie tych badań w karcie
przypominającej dla pacjenta.
- Jeśli lekarz prowadzący podejrzewa u pacjenta gruźlicę, powinien rozważyć leczenie
przeciwgruźlicze przed rozpoczęciem leczenia lekiem Remicade.
Należy natychmiast poinformować lekarza prowadzącego jeśli wystąpią objawy gruźlicy
podczas leczenia lekiem Remicade. Objawy te obejmują uporczywy kaszel, utratę masy ciała,
uczucie zmęczenia, gorączkę, nocne poty.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B
- Należy poinformować lekarza prowadzącego, przed przyjęciem leku Remicade, jeśli
pacjent jest nosicielem lub miał w przeszłości wirusowe zapalenie wątroby typu B.
- Należy poinformować lekarza prowadzącego jeśli pacjent uważa, że istnieje ryzyko
zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B.
- Lekarz prowadzący powinien wykonać badania w kierunku wirusowego zapalenia
wątroby typu B.
- Leczenie lekami hamującymi czynność układu immunologicznego (lekami blokującymi
TNF), takimi jak lek Remicade może powodować wznowę wirusowego zapalenia
wątroby typu B, u pacjentów którzy są nosicielami tego wirusa, która w niektórych
przypadkach może zagrażać życiu pacjentów.
Problemy z sercem
- Należy poinformować lekarza jeśli pacjent ma jakiekolwiek problemy z sercem, takie jak
łagodna niewydolność serca.
- Lekarz prowadzący będzie bardzo dokładnie monitorował czynność serca.
Należy natychmiast poinformować lekarza prowadzącego jeśli wystąpią nowe objawy lub
ulegną pogorszeniu istniejące objawy niewydolności serca w trakcie leczenia lekiem Remicade.
Objawy te obejmują duszność lub obrzęk stóp.
Nowotwory i chłoniak
- Należy poinformować lekarza prowadzącego przed przyjęciem leku Remicade jeśli
pacjent ma lub kiedykolwiek miał chłoniaka (rodzaj raka krwi) lub jakiekolwiek inne
nowotwory.
- Pacjenci z ciężkim reumatoidalnym zapaleniem stawów, u których choroba występuje od
długiego czasu, mogą być bardziej narażeni na rozwój chłoniaka.
- Przyjmowanie leku Remicade u dzieci i młodzieży może zwiększać ryzyko rozwoju
chłoniaka lub innego nowotworu.
- U niektórych pacjentów otrzymujących leki blokujące TNF, w tym lek Remicade,
wystąpił rzadki rodzaj nowotworu nazywany chłoniakiem T-komórkowym
wątrobowo-śledzionowym. W większości przypadków występował on u nastoletnich
chłopców lub młodych mężczyzn i większość z nich chorowała na chorobę Crohna lub
wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Ten rodzaj nowotworu zwykle prowadził do
zgonu. U prawie wszystkich pacjentów oprócz leków blokujących TNF stosowano
również leki zawierające azatioprynę lub 6-merkaptopurynę.
- U niektórych pacjentów leczonych infliksymabem obserwowano rozwój pewnego
rodzaju nowotworów skóry. Należy powiadomić lekarza jeśli w trakcie leczenia lub po
jego zakończeniu wystąpią jakiekolwiek zmiany w wyglądzie skóry lub narośla na
skórze.
- U niektórych kobiet przyjmujących lek Remicade w leczeniu reumatoidalnego zapalenia
stawów występował rak szyjki macicy. W przypadku kobiet przyjmujących lek
Remicade, w tym kobiet powyżej 60. roku życia, lekarz może zalecić regularne badania
przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy.
Choroby płuc lub nałogowi palacze
- Należy poinformować lekarza prowadzącego przed przyjęciem leku Remicade, jeśli
pacjent ma chorobę płuc zwaną Przewlekłą Obturacyjną Chorobą Płuc (POChP) lub jest
nałogowym palaczem.
- U pacjentów z POChP oraz nałogowych palaczy występuje zwiększone ryzyko rozwoju
nowotworu w trakcie leczenia lekiem Remicade.
Choroby układu nerwowego
- Należy poinformować lekarza prowadzącego jeśli pacjent ma lub kiedykolwiek miał
problemy, które wpływają na układ nerwowy. w tym stwardnienie rozsiane, zespół
Guillain-Barré, jeśli pacjent ma drgawki lub stwierdzone zapalenie nerwu wzrokowego.
Należy natychmiast poinformować lekarza prowadzącego jeśli wystąpią objawy choroby układu
nerwowego w trakcie leczenia lekiem Remicade. Objawy obejmują zaburzenia wiedzenia,
osłabienie rąk i nóg, drętwienie lub mrowienie jakiejkolwiek części ciała.
Nieprawidłowe otwory skóry (przetoki)
- Przed rozpoczęciem leczenia lekiem Remicade należy poinformować lekarza
prowadzącego jeśli pacjent ma jakiekolwiek nieprawidłowe otwory skóry (przetoki).
Szczepienia
- Należy przedyskutować z lekarzem prowadzącym jeśli pacjent był ostatnio szczepiony
lub ma być szczepiony.
- Pacjent powinien otrzymać zalecane szczepienia zanim rozpocznie leczenie lekiem
Remicade. W trakcie leczenia lekiem Remicade pacjent może otrzymać pewne
szczepionki, ale nie należy mu podawać szczepionek żywych (zawierających żywe, ale
osłabione czynniki zakaźne), ponieważ mogą one powodować zakażenia.
- Jeśli pacjentka otrzymywała lek Remicade w okresie ciąży, to również u dziecka może
występować większe ryzyko rozwoju zakażenia wywołanego żywymi szczepionkami do
6 miesięcy po porodzie. Ważne, aby poinformować lekarzy oraz fachowy personel
medyczny, który zajmuje się dzieckiem, o stosowaniu leku Remicade. Dzięki temu będą
oni mogli określić, kiedy dziecko powinno otrzymać szczepionkę w tym szczepionki
zawierające żywe drobnoustroje, takie jak BCG (stosowana w celu zapobiegania
gruźlicy). Dodatkowe informacje znajdują się w punkcie „Ciąża i karmienie piersią”.
Czynniki zakaźne o zastosowaniu terapeutycznym
- Osoby, u których niedawno przeprowadzono leczenie z użyciem czynnika zakaźnego
o zastosowaniu terapeutycznym (na przykład szczepionka BCG podawana dopęcherzowo
w ramach immunoterapii przeciwnowotworowej) lub planuje się takie leczenie, powinny
omówić tę kwestię z lekarzem prowadzącym.
Operacje lub zabiegi stomatologiczne
- Należy poinformować lekarza prowadzącego jeśli planowana jest operacja lub zabieg
stomatologiczny.
- Należy poinformować prowadzącego chirurga lub stomatologa, że pacjent jest leczony
lekiem Remicade, pokazując kartę przypominającą dla pacjenta.
Problemy dotyczące wątroby
- U niektórych pacjentów otrzymujących lek Remicade występowały ciężkie zaburzenia
dotyczące wątroby.
Należy natychmiast poinformować lekarza prowadzącego jeśli podczas leczenia lekiem
Remicade wystąpią objawy dotyczące wątroby. Objawy te obejmują zażółcenie skóry i oczu,
ciemnobrązowe zabarwienie moczu, ból lub obrzęk po prawej stronie w górnej części
nadbrzusza, ból stawów, wysypkę na skórze lub gorączkę.
Zmniejszona liczba komórek krwi
- U niektórych pacjentów otrzymujących lek Remicade organizm może nie wytwarzać
wystarczającej liczby komórek krwi, które pomagają zwalczać zakażenia lub pomagają
w zatrzymaniu krwawienia.
Należy natychmiast poinformować lekarza prowadzącego jeśli podczas leczenia lekiem
Remicade wystąpią objawy związane ze zmniejszoną liczbą komórek krwi. Objawy te obejmują
utrzymującą się gorączkę, krwawienie lub częstsze występowanie siniaków, niewielkie
czerwone lub fioletowe wykwity na skórze powstałe w wyniku krwawień podskórnych lub
bladość skóry.
Zaburzenia układu immunologicznego
- U niektórych pacjentów otrzymujących lek Remicade występowały zaburzenia układu
immunologicznego nazywanego toczniem.
Należy natychmiast poinformować lekarza prowadzącego jeśli podczas leczenia lekiem
Remicade wystąpią objawy tocznia. Objawy te obejmują ból stawów lub wysypkę na
policzkach lub ramionach wrażliwą na światło słoneczne.
Dzieci i młodzież
Powyższe informacje dotyczą również dzieci i młodzieży. Ponadto:- U niektórych dzieci i nastoletnich pacjentów otrzymujących leki blokujące TNF, takie jak
Remicade, wystąpiły nowotwory, w tym nietypowe nowotwory złośliwe, które w części
przypadków prowadziły do śmierci.
- U osób przyjmujących lek Remicade zakażenia wystąpiły u większej liczby dzieci niż
u dorosłych.
- Dzieci powinny otrzymać zalecane szczepienia przed rozpoczęciem leczenia lekiem
Remicade.
W trakcie leczenia lekiem Remicade dzieci mogą otrzymać pewne szczepionki, ale nie należy
im podawać szczepionek żywych.
Przed przyjęciem leku należy przedyskutować z lekarzem prowadzącym, jeśli pacjent ma wątpliwości
czy dotyczy go którekolwiek z wyżej wymienionych.
Remicade a inne leki
Pacjenci z chorobami zapalnymi przyjmują już leki stosowane w leczeniu tych chorób. Leki te mogąrównież powodować działania niepożądane. Lekarz prowadzący poradzi jakie inne leki muszą być
stosowane w trakcie przyjmowania Remicade.
Należy powiedzieć lekarzowi o wszystkich lekach przyjmowanych przez pacjenta obecnie lub
ostatnio, w tym także o wszystkich innych lekach stosowanych w leczeniu choroby Crohna,
wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, reumatoidalnego zapalenia stawów, zesztywniającego
zapalenia stawów kręgosłupa, łuszczycowego zapalenia stawów lub łuszczycy, a także o lekach, które
wydawane są bez recepty, takich jak witaminy lub leki ziołowe.
W szczególności, należy poinformować lekarza, jeśli pacjent przyjmuje, którykolwiek z następujących
leków:
- Leki wpływające na układ immunologiczny.
- Kineret (anakinra). Nie należy stosować jednocześnie leków Remicade i Kineret.
- Orencia (abatacept). Nie należy stosować jednocześnie leków Remicade i Orencia.
Podczas przyjmowania leku Remicade nie należy przyjmować szczepionek zawierających żywe
drobnoustroje. Kobiety przyjmujące lek Remicade w okresie ciąży powinny poinformować lekarza
oraz fachowy personel medyczny, który zajmuje się dzieckiem, o przyjmowaniu leku Remicade,
zanim dziecko otrzyma jakąkolwiek szczepionkę.
Przed przyjęciem leku należy przedyskutować z lekarzem prowadzącym lub farmaceutą, jeśli pacjent
ma wątpliwości czy dotyczy go którekolwiek z wyżej wymienionych.
Ciąża, karmienie piersią i wpływ na płodność
- Jeśli pacjentka jest w ciąży lub karmi piersią, przypuszcza że może być w ciąży lub gdy planujemieć dziecko, powinna poradzić się lekarza przed zastosowaniem tego leku. Lek Remicade
należy stosować w okresie ciąży wyłącznie, jeśli lekarz uzna to za konieczne.
- Należy unikać zajścia w ciążę jeśli pacjentka jest właśnie leczona lekiem Remicade, i przez
6 miesięcy po ostatnim leczeniu lekiem Remicade. Należy przedyskutować z lekarzem
prowadzącym stosowanie w tym czasie środków antykoncepcyjnych.
- Nie należy karmić piersią jeśli pacjentka jest właśnie leczona lekiem Remicade oraz przez
6 miesięcy po ostatnim leczeniu lekiem Remicade.
- Jeśli pacjentka otrzymywała lek Remicade w okresie ciąży, to u dziecka może występować
większe ryzyko rozwoju zakażenia.
- Ważne, aby poinformować lekarzy oraz fachowy personel medyczny, który zajmuje się
dzieckiem, o stosowaniu leku Remicade, zanim dziecku zostanie podana jakakolwiek
szczepionka. W przypadku przyjmowania leku Remicade w okresie ciąży podanie szczepionki
BCG (stosowanej w celu zapobiegania gruźlicy) dziecku w ciągu 6 miesięcy po porodzie może
prowadzić do zakażenia z ciężkimi powikłaniami, w tym zakończonego zgonem. Nie należy
podawać szczepionek zawierających żywe drobnoustroje, takich jak BCG, dzieciom w ciągu
6 miesięcy po porodzie. Więcej informacji zamieszczono w części dotyczącej szczepień.
- U niemowląt urodzonych przez kobiety przyjmujące lek Remicade w okresie ciąży opisywano
znaczne zmniejszenie liczby białych krwinek. Jeśli u dziecka występują utrzymujące się
gorączki lub zakażenia, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Prowadzenie pojazdów i obsługiwanie maszyn
Jest mało prawdopodobne, że lek Remicade wpływa na zdolność prowadzenia pojazdówi obsługiwania maszyn. Jeśli po przyjęciu leku Remicade pacjent czuje się zmęczony, wystąpią
zawroty głowy lub złe samopoczucie, nie wolno kierować pojazdami ani obsługiwać maszyn.
Remicade zawiera sód
Lek Remicade zawiera mniej niż 1 mmol sodu (23 mg) na dawkę, to znaczy lek uznaje się za „wolnyod sodu”. Jednakże przed podaniem leku Remicade pacjentowi, jest on mieszany z roztworem
zawierającym sód. Jeśli pacjent kontroluje zawartość sodu w diecie, powinien skontaktować się
z lekarzem.
3. Jak stosować lek Remicade
Reumatoidalne zapalenie stawów
Zwykle stosuje się dawkę 3 mg na każdy kg masy ciała.Łuszczycowe zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (choroba
Bechterewa), łuszczyca, wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba CrohnaZwykle stosuje się dawkę 5 mg na każdy kg masy ciała.
Jak Remicade jest podawany
- Remicade będzie podawany pacjentowi przez lekarza prowadzącego lub pielęgniarkę.- Lekarz prowadzący lub pielęgniarka przygotuje lek do infuzji.
- Lek będzie podawany w postaci infuzji (wlew kroplowy) (przez 2 godziny) do jednej z żył
pacjenta, zwykle jest to żyła na ręce. Po trzecim kolejnym podaniu leku, lekarz może zalecić
podawanie dawki leku Remicade przez okres 1 godziny.
- Pacjent pozostanie pod opieką lekarza w czasie otrzymywania leku Remicade i od 1 do 2 godzin
po zakończeniu infuzji.
Ile leku Remicade jest podawane
- Lekarz prowadzący określi dawkę i częstość podawania leku Remicade. Będzie to zależało odchoroby pacjenta, masy ciała i jego odpowiedzi na leczenie.
- Poniżej przedstawiona tabela pokazuje częstość z jaką zazwyczaj pacjent otrzymuje lek, po
pierwszej dawce.
2. dawka: 2 tygodnie po 1. dawce
3. dawka: 6 tygodni po 1. dawce
Kolejna dawka: Co 6 do 8 tygodni w zależności od choroby
Stosowanie u dzieci i młodzieży
U dzieci Remicade należy stosować jedynie w przypadku leczenia choroby Crohna i wrzodziejącegozapalenia jelita grubego. Leczenie może być stosowane u dzieci w wieku 6 lat lub starszych.
Zastosowanie zbyt dużej dawki Remicade
Lek jest podawany przez lekarza prowadzącego lub pielęgniarkę, dlatego też jest małoprawdopodobne, żeby pacjent otrzymał zbyt dużą dawkę. Objawy niepożądane związane z podaniem
zbyt dużej dawki nie są znane.
Pominięcie zastosowania infuzji leku Remicade
Jeśli pacjent zapomni o umówionej wizycie w celu podania leku Remicade lub ją opuści, należyumówić się na wizytę tak szybko, jak to możliwe.
W razie jakichkolwiek dalszych wątpliwości związanych ze stosowaniem tego leku, należy zwrócić
się do lekarza.
4. Możliwe działania niepożądane
Jak każdy lek, lek ten może powodować działania niepożądane, chociaż nie u każdego one wystąpią.
Większość działań niepożądanych ma łagodny lub umiarkowany przebieg. Jednakże u niektórych
pacjentów działania niepożądane mogą być poważne i wymagać leczenia. Działania niepożądane
mogą również wystąpić po zakończeniu leczenia.
Należy natychmiast poinformować lekarza, jeśli wystąpi którykolwiek z następujących
objawów:- Objawy reakcji alergicznej takie jak obrzęk twarzy, warg, obrzęk jamy ustnej lub gardła,
który może powodować utrudnienie w połykaniu lub oddychaniu, wysypka skórna, pokrzywka,
obrzęk dłoni, stóp lub kostek. Niektóre z tych reakcji mogą być ciężkie lub zagrażające życiu.
Reakcje alergiczne mogą wystąpić w ciągu dwóch godzin od podania leku lub później. Inne
alergiczne działania niepożądane, które mogą wystąpić do 12 dni po wstrzyknięciu leku
obejmują ból mięśni, gorączkę, ból stawu lub szczęki, ból gardła lub głowy.
- Objawy chorób serca takie jak dyskomfort lub ból w klatce piersiowej, ból ramienia, ból
brzucha, duszność, niepokój, uczucie pustki w głowie, zawroty głowy, omdlenia, pocenie się,
nudności (mdłości), wymioty, uczucie trzepotania lub kołatania w klatce piersiowej,
przyspieszone lub spowolnione bicie serca i obrzęk stóp.
- Objawy zakażenia (w tym gruźlicy) takie jak gorączka, uczucie zmęczenia, kaszel, który
może być uporczywy, duszność, objawy grypopodobne, utrata masy ciała, nocne poty,
biegunka, zranienia, skupisko ropy w jelicie lub wokół odbytu (ropień), problemy z zębami lub
uczucie pieczenia podczas oddawania moczu.
- Możliwe objawy nowotworu, w tym między innymi obrzęk węzłów chłonnych, utrata masy
ciała, gorączka, nietypowe guzkowate zgrubienia skóry, zmiany wyglądu znamion
(pieprzyków) lub zabarwienia skóry albo nietypowe krwawienie z pochwy.
- Objawy chorób układu oddechowego takie jak kaszel, trudności z oddychaniem, ucisk
w klatce piersiowej.
- Objawy ze strony układu nerwowego (w tym zaburzenia oczu) takie jak drgawki, mrowienie
lub drętwienie niektórych części ciała, osłabienie rąk lub nóg, zaburzenia związane z widzeniem
takie jak podwójne widzenie lub inne zaburzenia związane z oczami.
- Objawy związane z wątrobą (w tym zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B u osób,
u których w przeszłości rozpoznano wirusowe zapalenie wątroby typu B) takie jak zażółcenie
skóry lub oczu, zabarwienie moczu na kolor ciemnobrązowy, ból lub obrzęk po prawej stronie
w górnej części nadbrzusza, ból stawów, wysypka skórna lub gorączka.
- Objawy związane z zaburzeniami układu immunologicznego, takie jak ból stawów lub
wysypka na policzkach lub ramionach wrażliwa na światło słoneczne (toczeń) lub kaszel,
duszność, gorączka lub wysypka skórna (sarkoidoza).
- Objawy związane ze zmniejszoną liczbą komórek krwi, takie jak uporczywa gorączka,
krwawienie lub częstsze występowanie siniaków, niewielkie czerwone lub fioletowe wykwity
na skórze powstałe w wyniku krwawień podskórnych lub bladość skóry.
Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem jeśli u pacjenta wystąpi jakikolwiek z wyżej
wymienionych objawów.
Podczas stosowania leku Remicade odnotowano następujące działania niepożądane:
Bardzo często: mogą wystąpić częściej niż u 1 na 10 osób
- Ból brzucha, nudności- Zakażenia wirusowe, takie jak wirus opryszczki lub grypa
- Zakażenia górnych dróg oddechowych, takie jak zapalenie zatok
- Ból głowy
- Działania niepożądane związane z infuzją
- Ból.
Często: mogą wystąpić nie częściej niż u 1 na 10 osób
- Zmiany czynności wątroby, zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych (widocznew wynikach badań laboratoryjnych krwi)
- Zakażenia płuc i klatki piersiowej, takie jak zapalenie oskrzeli lub płuc
- Trudności w oddychaniu lub bolesność podczas oddychania, bóle klatki piersiowej
- Krwawienie żołądkowo-jelitowe, biegunka, zaburzenia trawienia, zgaga, zaparcie
- Wysypka jak po poparzeniu pokrzywą (pokrzywka), swędząca wysypka lub sucha skóra
- Zaburzenia równowagi lub zawroty głowy
- Gorączka, wzmożone pocenie się
- Zaburzenia krążenia, takie jak niskie lub wysokie ciśnienie tętnicze
- Siniaki, uderzenia gorąca lub krwawienie z nosa, ocieplenie, zaczerwienienie skóry
(zaczerwienienie twarzy)
- Uczucie zmęczenia lub osłabienie
- Zakażenia bakteryjne, takie jak posocznica, ropień lub zakażenie skóry (zapalenie tkanki
łącznej)
- Zakażenie skóry spowodowane przez grzyby
- Zaburzenia dotyczące krwi, takie jak niedokrwistość lub mała liczba białych krwinek
- Obrzęk węzłów chłonnych
- Depresja, zaburzenia dotyczące snu
- Zaburzenia dotyczące oczu, w tym zaczerwienienie i zakażenia oczu
- Przyspieszone tętno (tachykardia) lub kołatanie serca
- Ból stawów, mięśni lub pleców
- Zakażenia dróg moczowych
- Łuszczyca, zaburzenia dotyczące skóry, takie jak wypryski, łysienie
- Reakcje w miejscu wstrzyknięcia, takie jak ból, obrzęk, zaczerwienienie lub swędzenie
- Dreszcze, gromadzenie się płynu pod skórą powodujące obrzęk
- Uczucie zdrętwienia lub mrowienia.
Niezbyt często: mogą wystąpić nie częściej niż u 1 na 100 osób
- Zmniejszenie zaopatrzenia w krew, obrzęk żył- Nagromadzenie krwi poza naczyniami krwionośnymi (krwiak) lub siniaki
- Zaburzenia skóry, takie jak tworzenie się pęcherzy, brodawki, nieprawidłowe zabarwienie skóry
lub przebarwienie skóry lub obrzęk warg, lub pogrubienie skóry, lub zaczerwienienie,
łuszczenie i płatkowate złuszczanie skóry
- Ciężkie reakcje alergiczne (np. anafilaksja), zaburzenia układu immunologicznego nazywane
toczniem, reakcje alergiczne na obce białka
- Dłużej przebiegające gojenie się ran
- Obrzęk wątroby (zapalenie wątroby) lub pęcherzyka żółciowego, uszkodzenie wątroby
- Zaburzenia pamięci, rozdrażnienie, uczucie splątania, nerwowość
- Zaburzenia oczu w tym niewyraźne widzenie lub ograniczone pole widzenia, podpuchnięte
oczy lub jęczmień
- Nowe zachorowania lub nasilenie niewydolności serca, spowolnione tętno
- Omdlenia
- Drgawki, zaburzenia dotyczące nerwów
- Perforacja jelit lub niedrożność jelit, ból żołądka lub skurcze
- Obrzęk trzustki (zapalenie trzustki)
- Zakażenia grzybicze, takie jak zakażenia drożdżakami lub grzybica paznokci
- Problemy dotyczące płuc (takie jak obrzęk)
- Zbyt duża ilość płynu w przestrzeni wokół płuc (wysięk w jamie opłucnej)
- Zwężenie dolnych dróg oddechowych utrudniające oddychanie
- Zapalenie błon otaczających płuca powodujące ostre bóle w klatce piersiowej, nasilające się
w czasie oddechów (zapalenie opłucnej)
- Gruźlica
- Zakażenia nerek
- Mała liczba płytek krwi, zbyt duża liczba białych krwinek
- Zakażenia pochwy
- Obecność przeciwciał skierowanych przeciwko własnym tkankom organizmu wykrywana
w badaniach krwi.
Rzadko: mogą wystąpić nie częściej niż u 1 na 1000 osób
- Nowotwór krwi (chłoniak)- Niewystarczająca ilość tlenu dostarczana organizmowi przez krew, zaburzenia krążenia, takie
jak zwężenie naczyń krwionośnych
- Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- Zakażenia związane z osłabieniem układu odpornościowego
- Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B, jeśli u pacjenta występowało zapalenie wątroby
typu B w przeszłości
- Zapalenie wątroby związane z zaburzeniami układu immunologicznego (autoimmunologiczne
zapalenie wątroby)
- Problemy dotyczące wątroby powodujące zażółcenie skóry lub oczu (żółtaczka)
- Nieprawidłowy obrzęk tkanek lub ich wzrost
- Ciężka reakcja alergiczna, która może prowadzić do utraty przytomności i może zagrażać życiu
(wstrząs anafilaktyczny)
- Obrzęk małych naczyń krwionośnych (zapalenie naczyń)
- Zaburzenia układu odpornościowego, które mogą uszkadzać płuca, skórę i węzły chłonne (na
przykład sarkoidoza)
- Skupiska komórek immunologicznych powstałe w wyniku odpowiedzi zapalnej (zmiany
ziarniniakowe)
- Brak zainteresowania otoczeniem lub obojętność
- Poważne choroby skóry, takie jak martwica toksyczno-rozpływna naskórka, zespół
Stevensa-Johnsona lub rumień wielopostaciowy, pęcherze i łuszczenie się skóry albo choroby
skóry, takie jak czyraki
- Poważne zaburzenia układu nerwowego, takie jak poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego,
choroba podobna do stwardnienia rozsianego, zapalenie nerwu wzrokowego i zespół
Guillain-Barré
- Zapalenie gałki ocznej, które może spowodować zmiany widzenia, w tym utratę wzroku
- Obecność płynu pomiędzy błonami otaczającymi serce (wysięk w worku osierdziowym)
- Poważne zaburzenia płuc (takie jak choroby śródmiąższowe płuc)
- Czerniak (rodzaj nowotworu skóry)
- Rak szyjki macicy
- Mała liczba krwinek, w tym znaczne zmniejszenie liczby białych krwinek.
- Niewielkie czerwone lub fioletowe wykwity na skórze powstałe w wyniku krwawień
podskórnych
- Nieprawidłowe stężenie we krwi białka zwanego „czynnikiem układu dopełniacza”, które
stanowi element układu immunologicznego.
Nieznana: częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych
- Nowotwór u dzieci i dorosłych- Rzadki złośliwy nowotwór krwi występujący w większości u nastoletnich chłopców lub
młodych mężczyzn (chłoniak T-komórkowy wątrobowo-śledzionowy)
- Niewydolność wątroby
- Rak z komórek Merkla (rodzaj nowotworu skóry)
- Nasilenie stanu zwanego zapaleniem skórno-mięśniowym (obserwowane jako wysypka skórna
z towarzyszącym osłabieniem mięśni)
- Zawał serca
- Przemijająca utrata wzroku występująca w czasie infuzji lub w ciągu 2 godzin po infuzji
- Zakażenie wywołane przez szczepionkę zawierającą żywe drobnoustroje w wyniku osłabienia
układu odpornościowego.
Dodatkowe działania niepożądane u dzieci i młodzieży
U dzieci, które przyjmowały lek Remicade z powodu choroby Crohna, stwierdzono pewne różnicew występowaniu działań niepożądanych w porównaniu z dorosłymi, którzy stosowali lek Remicade
w leczeniu tej samej choroby. Działania niepożądane, które występowały częściej u dzieci,
obejmowały: małą liczbę czerwonych krwinek (niedokrwistość), krew w kale, zmniejszenie całkowitej
liczby białych krwinek (leukopenia), zaczerwienienie lub rumieniec (uderzenia gorąca), zakażenia
wirusowe, zmniejszenie liczby białych krwinek zwalczających zakażenia (neutropenia), złamania
kości, zakażenia bakteryjne i reakcje alergiczne ze strony układu oddechowego.
Zgłaszanie działań niepożądanych
Jeśli wystąpią jakiekolwiek objawy niepożądane, w tym wszelkie objawy niepożądane niewymienionew ulotce, należy powiedzieć o tym lekarzowi, farmaceucie lub pielęgniarce. Działania niepożądane
można zgłaszać bezpośrednio do „krajowego systemu zgłaszania” wymienionego w załączniku V.
Dzięki zgłaszaniu działań niepożądanych można będzie zgromadzić więcej informacji na temat
bezpieczeństwa stosowania leku.
5. Jak przechowywać lek Remicade
Remicade będzie zwykle przechowywany przez personel medyczny. Informacje dotyczące
przechowywania, jeśli będą potrzebne, są następujące:
- Lek należy przechowywać w miejscu niewidocznym i niedostępnym dla dzieci.
- Nie stosować tego leku po upływie terminu ważności zamieszczonego na etykiecie i pudełku po
„Termin ważności (EXP)”. Termin ważności oznacza ostatni dzień podanego miesiąca.
- Przechowywać w lodówce (2°C - 8°C).
- Lek ten można także przechowywać w oryginalnym opakowaniu poza lodówką w temperaturze
poniżej 25°C jednorazowo przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy, ale nie przekraczający
terminu ważności zamieszczonego na opakowaniu. W takiej sytuacji leku nie wolno ponownie
umieszczać w lodówce w celu dalszego przechowywania. Nowy termin ważności, w tym
dzień/miesiąc/rok, należy zapisać na opakowaniu. Lek należy wyrzucić, jeśli nie zostanie
wykorzystany przed upływem nowego terminu ważności lub terminu ważności nadrukowanego
na opakowaniu, w zależności co następuje wcześniej.
- Zaleca się, aby lek Remicade po przygotowaniu do infuzji, został jak najszybciej zużyty
(w ciągu 3 godzin). Jednakże, jeśli roztwór został przygotowany w warunkach sterylnych, może
być przechowywany w lodówce w temperaturze od 2°C do 8°C do 28 dni oraz przez dodatkowe
24 godziny w temperaturze 25°C po wyjęciu z lodówki.
- Nie stosować tego leku, jeśli występują przebarwienia lub obecne są stałe cząstki.
6. Zawartość opakowania i inne informacje
Co zawiera lek Remicade
- Substancją czynną leku jest infliksymab. Każda fiolka zawiera 100 mg infliksymabu. Poprzygotowaniu każdy mililitr roztworu zawiera 10 mg infliksymabu.
- Pozostałe składniki to: sacharoza, polisorbat 80, sodu diwodorofosforan, disodu fosforan.
Jak wygląda lek Remicade i co zawiera opakowanie
Lek Remicade jest dostarczany w szklanych fiolkach zawierających proszek do sporządzaniakoncentratu do przygotowania roztworu do infuzji. Proszek jest liofilizowaną białą peletką.
Lek Remicade jest produkowany w postaci opakowań zawierających 1, 2, 3, 4 lub 5 fiolek. Nie
wszystkie wielkości opakowań muszą znajdować się w obrocie.
Podmiot odpowiedzialny i wytwórca
Janssen Biologics B.V.Einsteinweg 101
2333 CB Leiden
HolandiaW celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji należy zwrócić się do miejscowego
przedstawiciela podmiotu odpowiedzialnego.België/Belgique/Belgien
MSD Belgium BVBA/SPRLTél/Tel: 0800 38 693 (+32(0)27766211)
dpoc_belux@merck.com
Lietuva
UAB Merck Sharp & DohmeTel. + 370 5 278 02 47
msd_lietuva@merck.com
България
Мерк Шарп и Доум България ЕООДТел.: +359 2 819 3737
info-msdbg@merck.com
Luxembourg/Luxemburg
MSD Belgium BVBA/SPRLTél/Tel: +32(0)27766211
dpoc_belux@merck.com
Česká republika
Merck Sharp & Dohme s.r.o.Tel: +420 233 010 111
dpoc_czechslovak@merck.com
Magyarország
MSD Pharma Hungary Kft.Tel.: +36 1 888 5300
hungary_msd@merck.com
Danmark
MSD Danmark ApSTlf: + 45 4482 4000
dkmail@merck.com
Malta
Merck Sharp & Dohme Cyprus LimitedTel: 8007 4433 (+356 99917558)
malta_info@merck.com
Deutschland
MSD SHARP & DOHME GMBHTel: 0800 673 673 673 (+49 (0) 89 4561 2612)
e-mail@msd.de
Nederland
Merck Sharp & Dohme BVTel: 0800 9999000
(+31 23 5153153)
medicalinfo.nl@merck.com
Eesti
Merck Sharp & Dohme OÜTel.: +372 6144 200
msdeesti@merck.com
Norge
MSD (Norge) ASTlf: +47 32 20 73 00
msdnorge@msd.no
Ελλάδα
MSD Α.Φ.Β.Ε.Ε.Τηλ: +30 210 98 97 300
dpoc_greece@merck.com
Österreich
Merck Sharp & Dohme Ges.m.b.H.Tel: +43 (0) 1 26 044
msd-medizin@merck.com
España
Merck Sharp & Dohme de España, S.A.Tel: +34 91 321 06 00
msd_info@merck.com
Polska
MSD Polska Sp. z o.o.Tel: +48 22 549 51 00
msdpolska@merck.com
France
MSD FranceTél: + 33 (0) 1 80 46 40 40
Portugal
Merck Sharp & Dohme, LdaTel: +351 21 4465700
clic@merck.com
Hrvatska
Merck Sharp & Dohme d.o.o.Tel: + 385 1 6611 333
croatia_info@merck.com
România
Merck Sharp & Dohme Romania S.R.L.Tel: +40 21 529 29 00
msdromania@merck.com
Ireland
Merck Sharp & Dohme Ireland (Human Health)Limited
Tel: +353 (0)1 2998700
medinfo_ireland@merck.com
Slovenija
Merck Sharp & Dohme, inovativna zdravilad.o.o.
Tel: +386 1 5204 201
msd.slovenia@merck.com
Ísland
Vistor hf.Sími: + 354 535 7000
Slovenská republika
Merck Sharp & Dohme, s. r. o.Tel: +421 2 58282010
dpoc_czechslovak@merck.com
Italia
MSD Italia S.r.l.Tel: +39 06 361911
medicalinformation.it@merck.com
Suomi/Finland
MSD Finland OyPuh/Tel: +358 (0)9 804 650
info@msd.fi
Κύπρος
Merck Sharp & Dohme Cyprus LimitedΤηλ.: 800 00 673 (+357 22866700)
cyprus_info@merck.com
Sverige
Merck Sharp & Dohme (Sweden) ABTel: +46 77 5700488
medicinskinfo@merck.com
Latvija
SIA Merck Sharp & Dohme LatvijaTel: + 371 67364224
msd_lv@merck.com
United Kingdom
Merck Sharp & Dohme LimitedTel: +44 (0) 1992 467272
medicalinformationuk@merck.com
Data ostatniej aktualizacji ulotki: {MM/RRRR}.
Inne źródła informacji
Szczegółowe informacje o tym leku znajdują się na stronie internetowej Europejskiej Agencji Lekówhttp://www.ema.europa.eu.
Informacje przeznaczone wyłącznie dla fachowego personelu medycznego:
Pacjenci leczeni produktem leczniczym Remicade powinni otrzymać kartę przypominającą dla
pacjenta.
Instrukcja użycia i przygotowania – warunki przechowywania
Przechowywać w temperaturze 2°C – 8°C.
Remicade można przechowywać w temperaturze poniżej 25°C jednorazowo przez okres nie dłuższy
niż 6 miesięcy, ale nieprzekraczający pierwotnego terminu ważności. Nowy termin ważności należy
zapisać na opakowaniu. Po wyjęciu z lodówki, leku Remicade nie wolno schładzać ponownie w celu
dalszego przechowywania.
Instrukcja użycia i przygotowania – rozpuszczenie, rozcieńczenie i podanie
Aby ułatwić identyfikację biologicznych produktów leczniczych należy wyraźnie zanotować nazwę
handlową oraz numer serii podanego produktu.
1. Należy obliczyć dawkę i konieczną liczbę fiolek leku Remicade. Każda fiolka leku Remicade
zawiera 100 mg infliksymabu. Należy określić całkowitą potrzebną objętość rozpuszczonegoleku Remicade.
2. W warunkach aseptycznych rozpuścić zawartość każdej fiolki w 10 ml wody do wstrzykiwań,
używając strzykawki wyposażonej w igłę o rozmiarze 21 (0,8 mm) lub mniejszą. Usunąćkapturek z fiolki i przetrzeć wierzch wacikiem zwilżonym 70% alkoholem. Igłę strzykawki
wprowadzić przez środek gumowego korka do wnętrza fiolki i skierować strumień wody do
wstrzykiwań na ściankę fiolki. Delikatnie wzruszyć roztwór przez obracanie fiolką, aby
rozpuścić liofilizowany proszek. Unikać długiego i energicznego poruszania fiolką. NIE
WSTRZĄSAĆ FIOLKI. W czasie rozpuszczania może wystąpić pienienie. Roztwór po
rozpuszczeniu pozostawić na 5 minut. Sprawdzić, czy roztwór jest bezbarwny lub lekko żółty
i wykazuje opalizację. Infliksymab jest białkiem, dlatego w roztworze może pojawić się kilka
przezroczystych cząstek. Nie należy stosować w przypadku stwierdzenia obecności
nieprzejrzystych cząstek, przebarwienia roztworu lub występowania innych ciał obcych.
3. Całą objętość rozpuszczonego leku Remicade rozcieńczyć do objętości 250 ml w 0,9%
(9 mg/ml) roztworze chlorku sodu do infuzji. Nie należy rozcieńczać rozpuszczonego lekuRemicade przy użyciu żadnego innego rozpuszczalnika. Rozcieńczenie można uzyskać przez
pobranie z butelki lub worka infuzyjnego zawierającego 250 ml 0,9% (9 mg/ml) roztworu
chlorku sodu do infuzji objętości równej objętości rozpuszczonego leku Remicade. Całą
objętość rozpuszczonego leku Remicade należy powoli dodać do butelki lub worka infuzyjnego
o pojemności 250 ml. Delikatnie wymieszać. W przypadku objętości większej niż 250 ml
należy użyć większego worka infuzyjnego (np. o pojemności 500 ml, 1000 ml) albo kilku
worków infuzyjnych o pojemności 250 ml, aby mieć pewność że stężenie roztworu do infuzji
nie przekroczy 4 mg/ml. Jeśli po rekonstytucji i rozcieńczeniu roztwór do infuzji jest
przechowywany w lodówce, przed przystąpieniem do punktu 4 (infuzji) roztwór do infuzji musi
być pozostawiony w temperaturze pokojowej do osiągnięcia temperatury 25°C przez 3 godziny.
Przechowywanie w temperaturze 2°C - 8°C powyżej 24 godzin dotyczy jedynie produktu
leczniczego Remicade przygotowanego w worku infuzyjnym.
4. Roztwór do infuzji podawać przez okres nie krótszy niż zalecany czas infuzji. Zestaw do infuzji
należy stosować wyłącznie z jałowym, apirogennym filtrem wiążącym niskocząsteczkowebiałka (wielkość porów 1,2 mikrometra lub mniej). Lek nie zawiera środków konserwujących,
a zatem zaleca się rozpoczęcie podawania roztworu do infuzji jak najszybciej, w ciągu 3 godzin
po rozpuszczeniu i rozcieńczeniu. Jeśli produkt nie zostanie podany natychmiast, za czas
i warunki przechowywania przed zastosowaniem leku odpowiada osoba podająca lek. Roztwór
musi być przechowywany w temperaturze 2°C - 8°C nie dłużej niż 24 godziny, o ile
rekonstytucję/rozcieńczenie przeprowadzono w kontrolowanych i zwalidowanych warunkach
aseptycznych. Nie należy przechowywać niezużytej porcji roztworu do ponownego
zastosowania.
5. Nie wykonano badań fizycznych i biochemicznych niezgodności, w celu oceny stosowania leku
Remicade z innymi środkami. Nie należy prowadzić infuzji leku Remicade równocześniez innymi środkami w tym samym zestawie do infuzji dożylnych.
6. Lek Remicade należy przed podaniem obejrzeć w celu wykrycia obecności cząstek lub
przebarwienia. Roztworu nie wolno używać w przypadku stwierdzenia widocznych,nieprzejrzystych cząstek, odbarwienia roztworu lub występowania ciał obcych.
7. Wszelkie niewykorzystane resztki produktu leczniczego lub jego odpady należy usunąć zgodnie
z lokalnymi przepisami.
Wszelkie prawa zastrzeżone. PlusRecepta.pl