Atopia

Atopia – jak sobie z nią radzić na co dzień?

Atopia jest chorobą związaną z układem immunologicznym. Może mieć podłoże genetyczne i wywoływać różne dolegliwości, takie jak alergie pokarmowe czy nieżyt nosa. Jak więc radzić sobie z atopią na co dzień? Jakie działania profilaktyczne wdrożyć i jakie leki stosować?

Atopia – z jakimi dolegliwościami się wiąże?

Atopia to jedno ze schorzeń układu odpornościowego. Polega na skłonności do nadmiernej produkcji przeciwciał w odpowiedzi na kontakt z alergenami, które powszechnie występują w środowisku.

Główną przyczyną tej choroby jest podłoże genetyczne. Niektóre jej objawy mogą nasilać się u kobiet w wyniku przemian hormonalnych zachodzących w trakcie cyklu miesiączkowego.

Badania wykazują, że na rozwój atopii ma wpływ okres porodu i połogu. Narażone są na nią dzieci urodzone przedwcześnie lub też te ze zbyt niską bądź zbyt dużą masą przy narodzinach.

Atopia jest pojęciem szerszym niż upowszechnione AZS, czyli atopowe zapalenie skóry. Może wiązać się z różnymi dolegliwościami. Co więcej, wyróżnia się nawet jej kilka rodzajów. Są to:

• atopowe zapalenie spojówek – to stan zapalny, którego charakterystycznymi objawami są zaczerwienienie, łzawienie, uczucie swędzenia i pieczenia oczu oraz opuchlizna wokół tego obszaru;
• astma oskrzelowa – to heterogenna przewlekła choroba dróg oddechowych. Związana jest ze zmienną obturacją oskrzeli. Objawia się zazwyczaj trudnością z wydychaniem powietrza, któremu towarzyszy charakterystyczny świst. Może mieć podłoże alergiczne lub niealergiczne i przejść samoistnie bądź w wyniku leczenia;
• atopowy nieżyt nosa, ucha, zatok – to zespół objawów wywołanych reakcją zapalną błony śluzowej nosa. Zalicza się do nich częste kichanie, świąd nosa, nadmierną produkcję wydzieliny, a także upośledzenie węchu lub kaszel. Niekiedy stan zapalny dochodzi też do ucha lub zatok i gardła.

Co więcej, wszystkie procesy zachodzące w organizmie związane z przebiegiem atopii mogą prowadzić do pojawienia się pokrzywki (z przemijającymi bąblami), atopowego zapalenia skóry czy alergii pokarmowych.

Co istotne, u osób chorych na atopię występuje również tzw. marsz alergiczny. Polega on na zmienianiu się objawów, a także pojawianiu się alergii na inne czynniki.

Profilaktyka atopii – jak można zapobiegać rozwojowi choroby?

Ze względu na genetyczne podłoże występowania atopii wszelkie działania profilaktyczne zalecane są wobec kobiet w ciąży. W ten sposób matki mogą wspomóc eliminowanie określonych czynników przekazywanych z pokolenia na pokolenie.

Do głównych zasad profilaktyki atopii zaliczane są:

• niepalenie tytoniu w okresie ciąży – skutki takiego działania dotyczą nie tylko pojawienia się atopii u dziecka, ale także szeregu innych niekorzystnych zmian w organizmie;
• unikanie kontaktu ze smogiem w okresie ciąży – wysokie stężenie szkodliwych dla człowieka pyłów może prowadzić do pojawienia się alergii czy astmy. Warto więc chronić nie tylko kobiety w ciąży, ale też małe dzieci przed kontaktem z nimi;
• unikanie kontaktu z alergenami – dotyczy to jedynie kobiet, które mają stwierdzoną atopię lub innego rodzaju alergie (np. na roztocza kurzu domowego).
  karmienie piersią do 6. miesiąca życia – to działanie wykracza już poza okres ciąży, ale może pomóc w zapobieganiu rozwojowi atopii.

Ważnym aspektem jest także stosowanie prawidłowej diety. Powinna być ona bogata w owoce i warzywa oraz ryby (podstawowe źródło kwasów omega-3). Należy unikać wysoko przetworzonej żywności (szczególnie tej typu instant).

Leczenie atopii

Profilaktyka jest ważnym elementem zapobiegania rozwojowi atopii, dlatego nie należy jej zaniedbywać. Istotna jest także sama edukacja na temat tej choroby. Lekarz po zdiagnozowaniu powinien zapoznać pacjenta (bądź jego rodziców) z podstawowymi zasadami pielęgnacji.

Należy unikać czynników prowokujących, czyli np. mogących podrażniać skórę silnych detergentów. Osoby, u których atopia objawia się w postaci atopowego zapalenia skóry, powinny także unikać noszenia drażniących ubrań. Do takich materiałów zalicza się m.in. wełnę.

Przy AZS zaleca się stosowanie łagodnych środków myjących. Kąpiele w letniej wodzie mogą pomóc w nawilżeniu skóry, jednak przy użyciu nieodpowiednich produktów można ją podrażnić. Warto więc stawiać na emolienty i humektanty, które wykazują się łagodnym działaniem. Emolienty dodatkowo pomagają w tworzeniu powierzchniowego filmu tłuszczowego. On zaś zapobiega nadmiernej utracie wody.

Po postawieniu diagnozy lekarz może zlecić przyjmowanie określonych leków. Do tych, które pomagają w niwelowaniu objawów atopii, zalicza się m.in.:

• miejscowe glikokortykosteroidy – tego typu preparaty mogą być stosowane przez długi okres, jednak należy pamiętać o możliwych skutkach ubocznych, takich jak zanik skóry lub pojawienie się rozstępów;
• leki przeciwhistaminowe – te należące do nowej generacji są jednym z podstawowych elementów terapii. Wykazują się działaniem przeciwzapalnym i przeciwświądowym;
• glikokortykosteroidy (GKS) – one z kolei przeznaczone są jedynie do przypadków o ciężkim przebiegu. Nie powinno się ich stosować dłużej niż 1-2 tygodnie.

Wiele z tych substancji to leki dostępne na receptę. Dlatego też konieczna jest wizyta u lekarza. Specjalista pomoże dokładnie zdiagnozować problem i zaleci preparaty.
 Pacjenci, którzy już na stale przyjmują określone leki, mogą też skorzystać z internetowej konsultacji lekarskiej w celu przedłużenia recepty.

Na portalu PlusRecepta w szybki, bezpieczny i łatwy sposób uzyskuje się kod recepty online na kremy i maści. Oczywiście przed tym pacjent wypełnia ankietę medyczną, a następnie przechodzi do e-konsultacji z lekarzem, który decyduje o dalszym leczeniu.

Kiedy zgłosić się z atopią do lekarza? Pierwsze objawy

Atopia może objawiać się w różny sposób i zazwyczaj pierwsze jej oznaki pojawiają się u dzieci. Atopowe zapalenie skóry u 60% osób chorych ujawniło się w pierwszym roku życia, a u 90% – w ciągu pierwszych 5 lat. Schorzenie często współwystępuje z innymi symptomami (np. atopowym nieżytem nosa).

Jeśli więc rodzic dostrzeże u swojego dziecka takie zmiany jak nawracający stan zapalny skóry czy grudki/pęcherzyki na podłożu rumieniowym, to powinien jak najszybciej zgłosić się z maluchem do lekarza. Objawy mogą występować w różnych miejscach na ciele, ale w przypadku niemowlaków jest to najczęściej atopia twarzy, skóry głowy i okolic pośladków.

FAQ

Czy atopia jest dziedziczna?

Badania kliniczne potwierdziły, że atopia może być dziedziczona. Jeśli występuje u jednego rodzica, to ryzyko jej pojawienia się u dziecka wynosi około 30%. Jednak gdy oboje rodzice chorują na atopię, to ryzyko to wzrasta aż do 70%.

Jak leczyć atopię?

Proces leczenia atopii różni się w zależności od występujących objawów. Zazwyczaj pacjenci skarżą się na dolegliwości skórne (AZS). W takim przypadku stosuje się delikatne emolienty. Lekarz może zlecić także przyjmowanie określonych grup leków, takich jak miejscowe glikokortykosteroidy lub leki przeciwhistaminowe.

Atopia a alergia – jakie są różnice?

Atopia i alergia nie są tym samym. Alergia jest nadwrażliwością na konkretną substancję lub czynnik (np. na roztocze kurzu domowego czy zwierzęcą sierść). Atopia natomiast wiąże się z nadprodukcją przeciwciał IgE w reakcji na szereg różnorodnych substancji.

Czy z atopii można się wyleczyć?

Nie można całkowicie wyleczyć atopii – utrzymuje się ona przez całe życie z różnymi okresami nawrotów. Jednak stosowanie odpowiedniej terapii jest w stanie zmniejszyć dolegliwość objawów, ograniczyć ich nasilenie i poprawić komfort życia.

Źródła:

Ocena wybranych parametrów immunologicznych u osób z atopią i

astmą oskrzelową eksponowanych na różne czynniki środowiskowe, Paulina Dydak, 2022, Rozprawa doktorska, https://opac.gbl.waw.pl/223300925035/dydak-paulina/ocena-wybranych-parametrow-immunologicznych-u-osob-z-atopia-i-astma-oskrzelowa-eksponowanych-na-rozne?bibFilter=22. 

Leczenie atopowego zapalenia skóry u dzieci, Marta Wysocka, 2002, https://www.czytelniamedyczna.pl/2265,leczenie-atopowego-zapalenia-skory-u-dzieci.html.

LECZENIE AZS, Magdalena Czarnecka-Operacz, https://www.zsercemoatopii.pl/wiedza/leczenie-azs/.