Grypa – co trzeba o niej wiedzieć?

Grypa to jedna z najczęściej występujących chorób zakaźnych na świecie. Pojawia się przede wszystkim w okresie jesienno-zimowym i może mieć zarówno dość łagodny, jak i bardzo wycieńczający dla organizmu przebieg. Co każdy powinien o niej wiedzieć i jak się przed nią chronić?

Co to jest grypa?

Grypa to choroba zakaźna, która występuje w wyniku zakażenia wirusami z grupy RNA. Można ją nabyć drogą kropelkową. Zwykle charakteryzuje się ostrymi objawami, a ich odczuwanie zależy m.in. od organizmu chorego. 

Wirus grypy bywa też czynnikiem powstawania epidemii i pandemii, które już niejednokrotnie nawiedzały świat.

Grypa typu A i grypa typu B

Grypa typu A to choroba wywoływana wirusem H1N1, która dzieli się na wiele podtypów. Charakteryzuje się największym zagrożeniem dla ludzkiego organizmu. Bardzo szybko się rozprzestrzenia i ma zazwyczaj ostry przebieg.

Grypa typu B w przeciwieństwie do typu A nie atakuje zwierząt, a jedynie ludzi. Cechuje się łagodniejszymi objawami i mniejszą podatnością na mutacje. Powoduje epidemie, a nie pandemie. Jej genom składa się z 8 segmentów RNA. Rzadziej pojawia się grypa typu C, która występuje przede wszystkim u dzieci.

Ile trwa grypa i jak się objawia?

Grypa trwa przeważnie około 7 dni, ale objawy mogą utrzymywać się znacznie dłużej. Jeśli chodzi o okres zakaźności, to u osób dorosłych wynosi on zwykle 6 dni, a u dzieci nawet do 10 dni. Co ważne, wydalanie wirusa drogą kropelkową rozpoczyna się jeszcze przed wystąpieniem dolegliwości, dlatego można zarazić inną osobę, jeszcze zanim wie się o własnej chorobie.

Objawy grypy to m.in.:

• bóle mięśniowo-stawowe;
• gorączka:
• kaszel i dyskomfort w klatce piersiowej;
• bóle głowy i gardła;
• pogorszenie ogólnego samopoczucia.

W przeciwieństwie do przeziębienia grypa pojawia się nagle, a jej objawy od razu silnie dają się we znaki. Czasami do symptomów choroby dołączają katar czy chrypa. W trudnych przypadkach mogą wystąpić także duszności. Suchy i bardzo uporczywy kaszel nierzadko sprawia, że chory ma kłopoty ze snem. Dolegliwości przypominają COVID-19, ale w przypadku koronawirusa często dochodzi jeszcze do utraty smaku i węchu, problemów z pamięcią i koncentracją, duszności i innych zaburzeń.

Ze względu na wiek chorych mogą pojawiać się dodatkowe objawy grypy. Małe dzieci i seniorzy często borykają się m.in. z:

• bólami brzucha;
• wymiotami;
• zaburzeniami świadomości.

Jak wygląda diagnozowanie grypy?

Kiedy tylko poczuje się u siebie pierwsze objawy grypy, należy niezwłocznie udać się do lekarza pierwszego kontaktu. Przed wizytą warto jeszcze wykonać domowy test combo na choroby wirusowe - RSV, grypę oraz COVID-19, aby wykluczyć zakażenia o podobnych symptomach.

Lekarz przeważnie diagnozuje chorobę na podstawie opisywanych objawów. Niekiedy wykonuje się testy na obecność wirusa w organizmie, ale te nie zawsze dają prawidłowy wynik, dlatego nie polega się jedynie na nich.

Czasami lekarz zleca badania krwi na wykrycie konkretnego typu grypy u pacjenta. Robi się to na podstawie określenia zawartości przeciwciał w surowicy.

Grypa – leczenie

Aby zapobiec odwodnieniu, należy spożywać w okresie choroby duże ilości płynów. Wizyta u lekarza powinna odbyć się jak najszybciej od chwili pojawienia się pierwszych objawów, by móc jak najprędzej wprowadzić stosowne leki przeciwwirusowe, przeciwgorączkowe czy przeciwbólowe. W tym czasie trzeba unikać kontaktu z innymi osobami, żeby ich nie zarazić.

Nie powinno się stosować medykamentów bez konsultacji ze specjalistą. Spożywanie lekarstw na własną rękę może prowadzić do niepożądanych konsekwencji zdrowotnych. Specjalnej konsultacji wymagają osoby chorujące na inne schorzenia o charakterze przewlekłym, w tym m.in. astmę. W ich przypadku wirus grypy może okazać się jeszcze bardziej niebezpieczny.

W niektórych przypadkach grypy konieczna jest hospitalizacja chorych. Ma to miejsce w szczególności przy kłopotach z oddychaniem i utrzymującą się bardzo wysoką temperaturą. Niekiedy do dolegliwości dochodzą jeszcze krew w ślinie, odwodnienie czy silne zaburzenia świadomości i zawroty głowy. Na ciężki przebieg zakażenia najbardziej narażone są osoby starsze, powyżej 65. roku życia oraz z obniżoną odpornością.

Grypa – powikłania

Na powikłania po przebytej grypie najbardziej podatne będą takie grupy pacjentów jak:

• dzieci;
• kobiety w ciąży;
• seniorzy powyżej 65. roku życia;
• osoby z grup ryzyka (chorujące m.in. na cukrzycę czy astmę).

Przede wszystkim pacjenci ci przechodzą walkę z wirusem trudniej niż inni. Po wyleczeniu mogą mieć różnorodne powikłania o mniejszym i większym stopniu zagrożenia. Są to np.:

• zapalenie płuc lub oskrzeli;
• zapalenie mięśnia sercowego;
• zapalenie ucha środkowego;
• ciężka niewydolność serca;
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu.

Czasami silne powikłania po grypie doprowadzają nawet do zgonu. W ostatnich latach w sezonach jesienno-zimowych w Polsce wskutek zakażenia umiera zwykle kilkadziesiąt osób. Szybkie zastosowanie odpowiedniego leczenia może jednak uchronić przed tragicznymi skutkami choroby.

Jak zapobiegać infekcji grypy?

Jedną z najbardziej rekomendowanych przez lekarzy metodą zapobiegania grypie są szczepienia. Chronią zarówno przed trudnym przebiegiem choroby, jak i mogącymi wystąpić po niej powikłaniami. Na rynku farmaceutycznym istnieją różnorodne warianty szczepionek, dlatego najlepiej poradzić się swojego lekarza, szczególnie przed okresem jesienno-zimowym, kiedy ryzyko zachorowań wzrasta.

Poza tym w łagodnym przebiegu grypy pomaga silny organizm, o który należy dbać poprzez stosowanie zbilansowanej, zdrowej diety na co dzień. Trzeba pamiętać także o aktywności fizycznej i regularnych badaniach, które pomogą wykryć potencjalne niedobory i wdrożyć stosowną suplementację (zgodnie z zaleceniami lekarza).

Aby zapobiec zakażeniu, najlepiej unikać dużych skupisk ludzi, a w szczególności spotkań z osobami wykazującymi jakiekolwiek objawy choroby. Konieczne jest także dbanie o higienę, w tym przede wszystkim mycie i dezynfekowanie dłoni, ponieważ za ich pośrednictwem wirus może przedostać się do organizmu. Nie powinno się dotykać żywych ani martwych ptaków czy spożywać surowego mięsa i jaj chorych zwierząt.

Grypa – FAQ

Grypa – ile dni w łóżku?

Chory na grypę powinien spędzić w domu przynajmniej 7 dni od momentu wystąpienia objawów. Jeśli trwają one dłużej, najlepiej wyjść dopiero po upływie doby od ustąpienia ostatnich symptomów.

Grypa jelitowa – co jeść?

W trakcie grypy jelitowej należy zadbać o nawadnianie organizmu, w szczególności wodą niegazowaną czy słabymi herbatami. Nie powinno się spożywać żadnych słodkich soków ani napojów gazowanych. Posiłki muszą być lekkostrawne i nietłuste. Sprawdzą się, m.in. kisiel, jogurt czy zupa warzywna.

Grypa – ile trwa gorączka?

Gorączka występuje inaczej u każdego pacjenta. Jeśli jest bardzo wysoka (40°C i więcej) i trwa co najmniej 3 dni, należy ponownie udać się do lekarza. Możliwe, że będzie konieczna hospitalizacja.

Grypa – kiedy się zaraża?

Okres zakaźności u osób dorosłych wynosi zazwyczaj 6 dni, a u dzieci nawet 10 dni. Może się to jednak różnić w zależności od pacjenta, dlatego najlepiej przez jakiś czas unikać kontaktów z innymi.

Ile trzyma grypa?

Objawy grypy zazwyczaj trwają około tygodnia, ale bywa, że dłużej. Wszystko zależy od indywidualnej reakcji organizmu i tego, czy pacjent zmaga się z powikłaniami lub znajduje się w którejś z grup ryzyka.

Grypa – jakie leki?

Należy stosować takie leki na grypę, jakie zaleci lekarz. Wśród substancji, jakie może on przepisać, znajdują się Tamiflu czy Ebilfumin. Nie powinno się dobierać medykamentów samodzielnie.

Źródła: 

Grypa – etiologia, epidemiologia, prewencja i leczenie w 2020 roku, Sylwia Kałucka, 2020

https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2020/09/Geriatria_2_2020_07.pdf

Grypa – chroń się przed powikłaniami, Narodowy Fundusz Zdrowia, 2023

https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/grypa-chron-sie-przed-powiklaniami

Grypa – rodzaje, przyczyny, leki i powikłania, Magdalena Wiercińska

https://www.mp.pl/pacjent/grypa/grypasezonowa/79643,grypa

Diagnostyka laboratoryjna grypy, Sainjargal Byambasuren, Lidia B. Brydak, 2018

http://pimr.pl/index.php/wydawnictwa/2018-vol-14-no-3/diagnostyka-laboratoryjna-grypy#

Dieta w przebiegu grypy żołądkowo-jelitowej, Diana Wolańska-Buzalska

https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-w-przebiegu-grypy-zoladkowo-jelitowej/