Astma i PoChP

Astma i PoChP – co należy o tym wiedzieć?

Astmę i przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) zalicza się do grupy chorób cywilizacyjnych. Są one związane ze skurczem oskrzeli. Istnieje problem z dokładną diagnostyką i rozróżnieniem obu tych schorzeń, dlatego że niektóre ich objawy bywają do siebie bardzo zbliżone. Mogą być wywołane zarówno przez czynniki zewnętrzne, jak i predyspozycje genetyczne. Co więc warto wiedzieć o astmie i PoChP? W jaki sposób przebiega leczenie?

Czym różni się astma i PoChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc)?

Zarówno astma, jak i PoChP to przewlekłe choroby układu oddechowego. Różnią się od siebie pod względem niektórych symptomów, przyczyn występowania oraz sposobu leczenia.

Astma oskrzelowa jest przedstawiona w definicji Global Initiative for Asthma jako „heterogenna choroba zwykle cechująca się przewlekłym zapaleniem dróg oddechowych”. Dochodzi w niej do obturacji dróg oddechowych, wywołanej najczęściej przez nadwrażliwość oskrzeli. Często miewa też podłoże alergiczne i skarżą się na nią osoby uczulone m.in. na roztocze kurzu domowego, sierść zwierząt, a także na sezonowo występujące pyłki roślin.

Jeśli zaś chodzi o PoChP, to jest to jedna z najczęstszych przyczyn zgonów w Polsce i Europie. Nie ma podłoża alergicznego, za to schorzenie wiąże się w głównej mierze z paleniem tytoniu i wdychaniem zanieczyszczonego powietrza. W przeciwieństwie do astmy, która może dotknąć osoby w różnym wieku (również dzieci i młodzież), skarżą się na nie głównie osoby starsze.

W przypadku astmy osoby chore doświadczają przede wszystkim trudności z wydychaniem powietrza. Przy przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc dodatkowo występują problemy ze wdychaniem oraz przewlekła produkcja plwociny.

Astma i PoChP – najczęstsze przyczyny i objawy

Oba schorzenia są dość mocno rozpowszechnione, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych. Dlatego też zalicza się je do grona chorób cywilizacyjnych, czyli tych wywoływanych przez zjawiska charakterystyczne dla współczesnego świata.

O ile w przypadku astmy podłożem może być alergia, tak przy PoChP przyczyną bywa zazwyczaj palenie tytoniu lub długotrwałe narażanie się na wpływ zanieczyszczonego powietrza.

Najczęstszymi przyczynami PoChP są:

• dym tytoniowy (zarówno u czynnych, jak i biernych palaczy);
• kontakt z zanieczyszczonym powietrzem (atmosferycznym oraz tym występującym w mieszkaniach);
• predyspozycje genetyczne;
• przechodzenie częstych infekcji bakteryjnych lub wirusowych dróg oddechowych w dzieciństwie;
• wdychanie różnego rodzaju pyłów (organicznych i nieorganicznych z rolnictwa, kopalnianych, drzewnych, pyłów metali i wełny).

Na te ostatnie najbardziej narażone są konkretne grupy zawodowe, takie jak rolnicy, górnicy, osoby pracujące w przemyśle metalurgicznym (np. spawacze czy hutnicy) oraz włókienniczym, a także pilarze i stolarze.

Wiek również nie pozostaje bez wpływu na występowanie PoChP. U starszych osób dochodzi do wielu zmian w organizmie, w tym do tych w obrębie klatki piersiowej. Płuca tracą swoje siły sprężyste, przez co oskrzela są bardziej podatne na drobne zapadanie.

Obie choroby da się rozróżnić poprzez obserwację objawów. Przy astmie oskrzelowej najczęściej pojawia się kaszel oraz problem z wydychaniem powietrza. Towarzyszą temu charakterystyczne świsty. Astma może mieć też odmianę niealergiczną (nieatopową), którą wywołują zakażenia bakteryjne i wirusowe lub nietolerancja określonych leków jak np. aspiryna. W tym przypadku do symptomów należy dołączyć nieżyt nosa, polipy i częste zakażenia układu oddechowego.

W obu przypadkach występują duszności. Przy PoChP mogą być bardziej nasilone. Charakterystycznym objawem jest wspomniana już produkcja plwociny. Choroba wpływa również na inne części organizmu i może doprowadzić m.in. do zaburzeń odżywiania.

Uporczywość objawów można zminimalizować poprzez przyjmowanie dobranych przez lekarza leków, a także dbanie o ogólny stan zdrowia dzięki odpowiednim nawykom.

Jakie choroby najczęściej towarzyszą PoChP?

Ze względu na to, że PoChP pojawia się najczęściej u osób w podeszłym wieku, może współistnieć z innymi schorzeniami. Zalicza się do nich przede wszystkim:

• choroby sercowo-naczyniowe;
• osteoporoza;
• rak płuc;
• stany lękowe, depresja;
• dysfunkcja mięśni szkieletowych.

Mogą pojawić się także zaburzenia snu, niedokrwistość czy zmniejszenie masy ciała.

Diagnostyka i leczenie astmy

Do zdiagnozowania astmy konieczne jest wykonanie odpowiednich testów i przede wszystkim przeprowadzenie wywiadu lekarskiego. Lekarz może zlecić badanie spirometryczne lub tzw. próbę prowokacyjną.

Sam proces leczenia astmy ma różne cele, w zależności od rodzaju choroby (alergicznej lub niealergicznej). Jest to przede wszystkim:

• zmniejszenie narażenia na alergeny;
• przeciwdziałanie zaostrzeniom choroby;
• utrzymanie prawidłowych funkcji układu oddechowego (jak najbardziej zbliżonych do normy);
• utrzymanie aktywności fizycznej na normalnym poziomie;
• zmniejszenie stanu zapalnego oskrzeli;
• zapobieganie powstawaniu nieodwracalnych zmian w płucach.

W tym celu lekarz może zlecić przyjmowanie glikokortykosteroidów wziewnych (GKS). Pomagają one przede wszystkim w zapobieganiu pojawienia się nieodwracalnych zmian w płucach. Wpływają także na poprawę komfortu życia. W leczeniu objawowym niekiedy stosuje się te leki doustnie.

Większość z tych leków wydawanych jest na receptę, dlatego też konieczna będzie wizyta u lekarza. Osoby, które je przyjmują, mogą skorzystać z internetowych konsultacji lekarskich dostępnych w serwisie PlusRecepta, po czym w szybki i wygodny sposób uzyskać zalecenia od specjalisty po wypełnieniu ankiety medycznej.
 

W leczeniu astmy sugeruje się wdrożenie niefarmakologicznych praktyk. Są to stosowanie zdrowej diety (bogatej w owoce i warzywa, a ubogiej w wysokoprzetworzoną żywność), utrzymywanie prawidłowej masy ciała i regularna aktywność fizyczna (o umiarkowanym nasileniu). Warto również unikać ekspozycji na alergeny i dym tytoniowy.

Diagnostyka i leczenie PoChp

W diagnozie PoChP istotne jest zweryfikowanie, czy osoba chora nadaje się do zakwalifikowania do przewlekłej terapii tlenowej. W tym celu wykonuje się badanie gazometryczne krwi tętniczej. Służy ono do pomiaru ilości tlenu we krwi. Można też je wykonać przy pomocy pulsoksymetru.

Jednak podstawowym sposobem zapobiegania rozwojowi choroby jest zaprzestanie palenia papierosów. Metody farmakologiczne jedynie pomagają zmniejszać nasilenie objawów. Zalicza się do nich:

• tlenoterapię nisko przepływową;
• przyjmowanie leków wziewnych β2 – mimetyki (Salbutamol) oraz leków antycholinergicznych – wspierają zmniejszanie poziomu nasilonych duszności;
• przyjmowanie teofiliny w zaostrzonych przypadkach.

Dodatkowym czynnikiem, który może podnieść jakość życia przy PoChP jest stosowanie odpowiedniej diety. Należy ją dopasować do masy ciała (przy czym warto też pamiętać, że otyłość zwiększa nasilenie objawów choroby).

Najlepiej postawić na spożywanie posiłków w małych porcjach, ale krótkich odstępach czasu. W diecie powinny się znaleźć składniki bogate w witaminy, a więc owoce i warzywa, a także przetwory mleczne, jajka i chude mięso.

FAQ

Jak leczyć astmę?

W leczeniu astmy stosuje się zazwyczaj wziewne glikokortykosteroidy (GKS). Poza tym zalecane jest zachowanie zdrowego stylu życia i nienarażanie się na kontakt z alergenami. W przypadku astmy nieatopowej konieczne będzie unikanie substancji, które ją wywołują (np. aspiryny).

Jak leczyć PoChP?

Leczenie PoChP polega na zmniejszeniu dolegliwości objawów. W tym celu stosuje się m.in. terapię tlenową. Lekarz może zalecić też leki antycholinergiczne lub wziewne β2 – mimetyki. Ważne jest zaprzestanie palenia tytoniu i stosowanie zdrowej, zbilansowanej diety.

Ile kosztują leki na astmę/PoChP?

Ceny leków na astmę i PoChP będą różnić się w zależności od producenta czy zawartości substancji. Warto jednak mieć na uwadze, że seniorzy mogą otrzymać niektóre leki (w tym m.in. te na astmę) za darmo. Dotyczy to osób po 75. roku życia. Aby lek był darmowy, musi znajdować się na wykazie w obwieszczeniu refundacyjnym. Niestety, leki nowej generacji na PoChP nie są refundowane.

Czy astma jest uleczalna?

Astma jako choroba przewlekła zapalna jest w pełni odwracalna. Trzeba jednak stosować odpowiednie środki lecznicze. Bywają też przypadki, w których przechodzi ona samoistnie.

Czy PoChP jest uleczalne?

Samo PoChP jest połączeniem stanu przewlekłego zapalenia oskrzeli oraz rozedmy płuc. Nie wszystkie aspekty tego schorzenia są uleczalne. Obturacja pozostaje odwracalna, ale niestety rozedma płuc i towarzyszący jej produktywny kaszel oraz duszności już nie. Można jedynie zapobiegać szybkiemu rozwojowi.

Źródła:

Wpływ rehabilitacji na poprawę wydolności fizycznej ocenianej za pomocą sześciominutowego wysiłkowego testu marszowego, Anna Olbrych, 2018, https://www.czytelniamedyczna.pl/6269,wpyw-rehabilitacji-na-popraw-wydolnoci-fizycznej-ocenianej-za-pomoc-szeciominuto.html.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) w wieku podeszłym, Ada Sawicka, Ewa Marcinowska-Suchowierska, 2011, https://www.czytelniamedyczna.pl/3660,przewlekla-obturacyjna-choroba-pluc-pochp-w-wieku-podeszlym.html.

Zalecenia dietetyczne w leczeniu astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), Lucyna Pachocka, https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/zalecenia-dietetyczne-w-leczeniu-astmy-i-przewleklej-obturacyjnej-choroby-pluc-pochp/.

Choroby współistniejące z astmą i przewlekłą obturacyjną chorobą płuc w populacji dorosłych mieszkańców województwa śląskiego, Ewa Niewiadomska, Małgorzata Kowalska, Jan Zejda, 2019,

https://annales.sum.edu.pl/pdf-95208-40258?filename=Choroby%20wspolistniejace%20z.pdf.

POChP a astma oskrzelowa – podobieństwa i różnice w diagnostyce i leczeniu w pracy Ratownika Medycznego, Jakub Nowak,

https://repozytorium.ka.edu.pl/server/api/core/bitstreams/142656f6-494d-4691-9c67-51a702197408/content.