Lisinoratio

1. Co to jest lek Lisinoratio i w jakim celu się go stosuje

Lizynopryl, substancja czynna leku Lisinoratio należy do grupy leków nazywanych inhibitorami
konwertazy angiotensyny (lub inhibitorami ACE – od angielskiej nazwy enzymu konwertującego
angiotensynę). Inhibitory konwertazy angiotensyny działają poprzez zmniejszenie napięcia naczyń
krwionośnych, dzięki czemu następuje obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Lek działa ochronnie na
serce i naczynia.

Lek Lisinoratio jest stosowany do:
- leczenia nadciśnienia tętniczego samoistnego i naczyniowo-nerkowego w monoterapii (jako
  jedyny lek) lub w skojarzeniu z innymi lekami obniżającymi ciśnienie tętnicze
- leczenia niewydolności serca w monoterapii lub w skojarzeniu z lekami moczopędnymi
  i w określonych przypadkach z preparatami naparstnicy
- leczenia hemodynamicznie stabilnych pacjentów we wczesnej (24 h) fazie zawału serca
  w celu zapobiegania rozwojowi dysfunkcji lewej komory i niewydolności serca
- leczenia pacjentów z nadciśnieniem i cukrzycą typu 2 oraz początkową nefropatią.

2. Informacje ważne przed zastosowaniem leku Lisinoratio

Kiedy nie stosować leku Lisinoratio:

- jeśli pacjent ma uczulenie na lizynopryl, którykolwiek z pozostałych składników tego leku
  (wymienione w punkcie 6) lub na jakikolwiek inny lek z grupy inhibitorów ACE,
- jeżeli kiedykolwiek występował stan nazywany obrzękiem naczynioruchowym spowodowany
  w przeszłości leczeniem inhibitorem konwertazy angiotensyny,
- w przypadku występowania wrodzonego lub idiopatycznego (samoistnego) obrzęku
  naczynioruchowego,
- po 3 miesiącu ciąży (należy również unikać stosowania leku Lisinoratio we wczesnym okresie
  ciąży – patrz punkt „Ciąża”),
- jeśli pacjent ma cukrzycę lub zaburzenia czynności nerek i jest leczony lekiem obniżającym
  ciśnienie krwi zawierającym aliskiren,

- jeśli pacjent przyjmował lub przyjmuje lek złożony, zawierający sakubitryl i walsartan (stosowany
  w leczeniu długotrwałej (przewlekłej) niewydolności serca u dorosłych), ponieważ zwiększa się
  ryzyko obrzęku naczynioruchowego (szybkiego obrzęku tkanki podskórnej, w okolicy takiej, jak
  gardło).

Ostrzeżenia i środki ostrożności

Przed rozpoczęciem stosowania Lisinoratio należy omówić to z lekarzem, farmaceutą lub
pielęgniarką:
- jeśli pacjent przyjmuje którykolwiek z następujących leków, ponieważ ryzyko obrzęku
  naczynioruchowego może się zwiększyć:
    • racekadotryl, lek stosowany w leczeniu biegunki,
    • leki stosowane w zapobieganiu odrzuceniu przeszczepionego narządu oraz w leczeniu
      raka (np. temsyrolimus, syrolimus, ewerolimus),
    • wildagliptyna, lek stosowany w leczeniu cukrzycy,
- w przypadku stosowania leków moczopędnych lub diety o małej zawartości soli,
- w przypadku dolegliwości lub zaburzeń przewodu pokarmowego (biegunki i wymioty),
- jeżeli u pacjenta wystąpiła kiedykolwiek reakcja alergiczna podczas stosowania innych
  leków z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny w tym obrzęk twarzy, warg, języka i
  (lub) gardła, z utrudnieniem oddychania lub połykania,
- w przypadku pacjentów odczulanych przeciwko jadom owadów błonkoskrzydłych,
- jeżeli u pacjenta występuje choroba niedokrwienna serca lub zwężenie tętnic zaopatrujących
  mózg,
- w przypadku niewydolności serca,
- w przypadku zaburzeń czynności nerek lub wątroby,
- w przypadku obustronnego zwężenia tętnic nerkowych lub zwężenia tętnicy doprowadzającej
  krew do jedynej nerki,
- jeżeli pacjent stosujący inhibitory ACE jest poddawany dializie (niektóre rodzaje błon
  dializacyjnych mogą być nieodpowiednie),
- jeżeli u pacjenta występuje kolagenoza naczyń,
- w przypadku zwężenia zastawki aortalnej i mitralnej lub zwiększonej grubości mięśnia sercowego
  (kardiomiopatii przerostowej),
- jeżeli pacjent znajduje się we wczesnym okresie zawału serca,
- jeżeli u pacjenta występuje duże stężenie cholesterolu i pacjent poddawany jest zabiegowi
  nazywanemu „aferezą LDL”,
- w przypadku zabiegów chirurgicznych przed znieczuleniem ogólnym,
- w przypadku cukrzycy,
- w przypadku stosowania litu,
- jeżeli pacjent jest rasy czarnej, gdyż lizynopryl może być mniej skuteczny u osób tej rasy.
  Również u osób rasy czarnej częściej może występować działanie niepożądane nazywane
  „obrzękiem naczynioruchowym” (ciężka reakcja alergiczna).
- w przypadku podejrzenia lub planowania ciąży. Nie zaleca się stosowania leku Lisinoratio we
  wczesnym okresie ciąży i nie wolno go stosować po 3 miesiącu ciąży, ponieważ stosowany w tym
  okresie może poważnie zaszkodzić dziecku, patrz punkt „Ciąża i karmienie piersią”,
- jeśli pacjent przyjmuje którykolwiek z poniższych leków, stosowanych w leczeniu wysokiego
  ciśnienia krwi:
   • antagonistę receptora angiotensyny II (AIIRA), nazywanego również sartanem – na przykład
     walsartan, telmisartan, irbesartan, zwłaszcza jeśli pacjent ma zaburzenia czynności nerek
     związane z cukrzycą,
   • aliskiren.

Lekarz może zalecić regularną kontrolę czynności nerek, ciśnienia tętniczego oraz stężenia
elektrolitów (np. potasu) we krwi.

Patrz także podpunkt „Kiedy nie stosować leku Lisinoratio”.

Lisinoratio a inne leki

Należy powiedzieć lekarzowi lub farmaceucie o wszystkich lekach stosowanych przez pacjenta
obecnie lub ostatnio a także o lekach, które pacjent planuje stosować.
W szczególności należy poinformować lekarza o stosowaniu:
- suplementów potasu (w tym substytutów soli kuchennej), leków moczopędnych oszczędzających
  potas i innych leków zwiększających stężenie potasu we krwi (np. trimetoprim i kotrimoksazol -
  stosowane w zakażeniach wywołanych przez bakterie; cyklosporyna - lek immunosupresyjny
  stosowany w zapobieganiu odrzuceniu przeszczepionego narządu oraz heparyna - lek stosowany
  w celu rozrzedzenia krwi, aby zapobiec zakrzepom),
- innych leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego,
- leków moczopędnych,
- niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) lub kwasu acetylosalicylowego w dawce
  większej niż 3 g na dobę,
- soli litu,
- leków stosowanych najczęściej, aby zapobiegać odrzuceniu przeszczepionego narządu oraz w
  leczeniu raka (syrolimus, ewerolimus i inne leki należące do grupy tak zwanych inhibitorów
  mTOR); patrz podpunkt „Ostrzeżenia i środki ostrożności”,
- leków hamujących układ odpornościowy (leki immunosupresyjne, takie jak leki cytotoksyczne,
  kortykosteroidy działające ogólnoustrojowo),
- środków stosowanych w znieczuleniu ogólnym,
- trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, leków przeciwpsychotycznych lub leków
  znieczulających,
- leków pobudzających układ współczulny (sympatykomimetyków),
- leków przeciwcukrzycowych,
- leków zawierających złoto, jak aurotiojabłczan sodu, podawanych we wstrzyknięciach,
- racekadotrylu (lek przeciwbiegunkowy),
- wildagliptyny (lek przeciwcukrzycowy).

Lekarz może zalecić zmianę dawki i (lub) zastosować inne środki ostrożności:
- jeśli pacjent przyjmuje antagonistę receptora angiotensyny II (AIIRA) lub aliskiren (patrz także
podpunkty „Kiedy nie stosować leku Lisinoratio” oraz „Ostrzeżenia i środki ostrożności”).

Lisinoratio z jedzeniem i piciem

Lek Lisinoratio można przyjmować z jedzeniem i piciem.

Ciąża i karmienie piersią

W ciąży i w okresie karmienia piersią lub gdy istnieje podejrzenie, że kobieta jest w ciąży, lub gdy
planuje ciążę, przed zastosowaniem tego leku należy poradzić się lekarza lub farmaceuty.

Ciąża
Należy poinformować lekarza o podejrzeniu (lub planowaniu) ciąży. Lekarz zazwyczaj zaleci
przerwanie stosowania leku Lisinoratio przed planowaną ciążą lub natychmiast po potwierdzeniu
ciąży oraz zaleci przyjmowanie innego leku zamiast leku Lisinoratio. Nie zaleca się stosowania leku
Lisinoratio we wczesnym okresie ciąży i nie wolno go stosować po 3 miesiącu ciąży, ponieważ
stosowany w tym okresie może poważnie zaszkodzić dziecku.

Karmienie piersią
Należy poinformować lekarza o karmieniu piersią lub zamiarze karmienia piersią. Nie zaleca się
stosowania leku Lisinoratio podczas karmienia piersią, zwłaszcza w przypadku karmienia piersią
noworodka lub wcześniaka. Lekarz może zalecić stosowanie innego leku.

Prowadzenie pojazdów i obsługiwanie maszyn

Stosowanie leku Lisinoratio może powodować występowanie zawrotów głowy lub zmęczenia.

Lek Lisinoratio zawiera sód

Lek zawiera mniej niż 1 mmol (23 mg) sodu na tabletkę, to znaczy lek uznaje się za „wolny od sodu”.

3. Jak stosować lek Lisinoratio

Ten lek należy zawsze stosować zgodnie z zaleceniami lekarza. W razie wątpliwości należy zwrócić
się do lekarza lub farmaceuty.

Ze względu na to, że pokarm nie wpływa na wchłanianie lizynoprylu z tabletek, lek można
przyjmować niezależnie od posiłków.
Lizynopryl należy podawać raz na dobę, codziennie o tej samej porze.

Nadciśnienie samoistne u pacjentów nie przyjmujących leków moczopędnych

Zalecana dawka początkowa u pacjentów z nadciśnieniem samoistnym wynosi 10 mg. Zazwyczaj
skuteczna dawka podtrzymująca wynosi od 20 mg do 40 mg podawane raz na dobę o tej samej porze.
Wielkość dawki podtrzymującej należy dostosowywać do wartości ciśnienia tętniczego krwi
mierzonego tuż przed podaniem kolejnej dawki. Działanie obniżające ciśnienie może się zmniejszać
w miarę zbliżania się do momentu przyjęcia następnej dawki, niezależnie od jej wielkości, ale jest to
najczęściej obserwowane w przypadku dawki 10 mg. U niektórych pacjentów oczekiwane
zmniejszenie ciśnienia tętniczego występuje po dwóch do czterech tygodni leczenia dawkami
podtrzymującymi.

Maksymalna dawka stosowana w długotrwałych kontrolowanych badaniach klinicznych wynosiła
80 mg na dobę, ale jej stosowanie nie powodowało zwiększenia skuteczności leczenia.

Leczenie należy rozpocząć od podawania mniejszej dawki u pacjentów:
- z niewydolnością nerek (patrz tabela: Dawkowanie w niewydolności nerek),
- u których nie można przerwać stosowania leków moczopędnych,
- z zaburzeniami równowagi wodno-elektrolitowej, bez względu na przyczynę ich wystąpienia.
  Przed zastosowaniem leku należy uzupełnić niedobory płynów ustrojowych i wyrównać
  zaburzenia składu elektrolitów w surowicy,
- z nadciśnieniem naczyniowo-nerkowym.

Nadciśnienie samoistne u pacjentów przyjmujących leki moczopędne

Na początku leczenia lizynoprylem może wystąpić objawowe niedociśnienie, które częściej występuje
u pacjentów przyjmujących leki moczopędne. Lek Lisinoratio należy wówczas stosować ostrożnie,
gdyż istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej lub
czynności nerek. Na 2-3 dni przed rozpoczęciem leczenia lizynoprylem należy przerwać stosowanie
leku moczopędnego.

Jeśli leczenie lizynoprylem w monoterapii jest nieskuteczne, można rozpocząć podawanie leku
moczopędnego (najczęściej hydrochlorotiazydu w jednorazowej dawce dobowej wynoszącej
12,5 mg). U pacjentów z nadciśnieniem, u których przed rozpoczęciem leczenia lizynoprylem nie
można odstawić leku moczopędnego, podawanie lizynoprylu należy rozpocząć pod ścisłą kontrolą
lekarza od podania mniejszej jednorazowej dobowej dawki początkowej wynoszącej 5 mg. W takim
przypadku należy kontrolować ciśnienie tętnicze krwi do czasu wystąpienia oczekiwanego obniżenia
ciśnienia i dodatkowo przez jedną godzinę. Wielkość dawki podtrzymującej należy dostosować
do wartości ciśnienia tętniczego krwi.

Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe

U niektórych pacjentów z nadciśnieniem naczyniowo-nerkowym, zwłaszcza z obustronnym
zwężeniem tętnic nerkowych lub zwężeniem tętnicy zaopatrującej jedyną nerkę, może wystąpić
nadmierne obniżenie ciśnienia krwi po podaniu lizynoprylu. Może wystąpić zaburzenie czynności,
a także niewydolność nerek. Dlatego zaleca się podanie mniejszej jednorazowej dawki początkowej
wynoszącej 2,5 mg lub 5 mg. Później dawkę dobową można stopniowo zwiększać dostosowując ją
do wartości ciśnienia tętniczego.

Nadciśnienie u dzieci w wieku od 6 do 16 lat

Zalecana dawka początkowa dla pacjentów o mc. od 20 do 50 kg wynosi 2,5 mg raz na dobę i 5 mg
raz na dobę dla pacjentów o mc. 50 kg i większej. Wielkość dawki należy dostosować indywidualnie
do maksymalnej dawki 20 mg dla pacjentów o mc. od 20 do 50 kg oraz 40 mg dla pacjentów o mc.
50 kg i więcej. W badaniach z udziałem dzieci i młodzieży nie podawano dawek większych niż
0,61 mg/kg (lub większych niż 40 mg).

U dzieci ze zmniejszoną czynnością nerek należy rozważyć zmniejszenie dawki początkowej lub
wydłużenie odstępu między kolejnymi dawkami.

Niewydolność serca

U pacjentów z niewydolnością serca początkowa jednorazowa dawka dobowa podawana rano wynosi
2,5 mg. Dobowe dawki podtrzymujące zwykle wynoszą od 5 mg do 20 mg podawane jednorazowo.
W badaniach klinicznych pacjentów, u których konieczne było silniejsze działanie leku, dawki
zwiększano co 4 tygodnie. Nie należy zwiększać kolejnych dawek lizynoprylu o więcej niż 10 mg.
Wielkość dawki należy dostosowywać do skuteczności działania leku oceniając nasilenie objawów
niewydolności serca. Lizynopryl można stosować w skojarzeniu z lekami moczopędnymi
i preparatami naparstnicy.
U pacjentów, u których ryzyko wystąpienia niedociśnienia objawowego jest zwiększone, np. u
pacjentów z hiponatremią, hipowolemią lub leczonych dużymi dawkami leków moczopędnych,
konieczne jest wyrównanie zaburzeń przed rozpoczęciem podawania lizynoprylu i - jeśli to możliwe -
zmniejszenie dawki leku moczopędnego. Należy kontrolować wpływ pierwszej dawki lizynoprylu
na ciśnienie tętnicze. U pacjentów z niskim skurczowym ciśnieniem tętniczym (< 100 mmHg), dawkę
początkową należy podać pod ścisłą kontrolą lekarską. Największe obniżenie ciśnienia krwi występuje
w przybliżeniu po 6–8 godzinach od podania dawki początkowej. Kontrolę czynności układu krążenia,
szczególnie ciśnienia tętniczego, należy kontynuować do czasu stabilizacji wartości ciśnienia krwi.

Dostosowanie dawki u pacjentów z niewydolnością serca, zaburzeniami czynności nerek lub
hiponatriemią
U pacjentów z niewydolnością serca i z hiponatriemią (stężenie sodu w surowicy mniejsze niż
130 mEq/l) lub umiarkowanym czy też ciężkim zaburzeniem czynności nerek (klirens kreatyniny
< 30 ml/min lub stężenie kreatyniny w surowicy > 3 mg/dl) należy zastosować małe dawki
początkowe wynoszące 2,5 mg na dobę podawane pod ścisłym nadzorem lekarskim.

Wczesna faza zawału serca

U wydolnych hemodynamicznie pacjentów leczenie lizynoprylem należy rozpocząć w ciągu
24 godzin od wystąpienia zawału serca. Pierwsza, jednorazowa, dobowa dawka lizynoprylu wynosi
5 mg podawane doustnie. Po kolejnych 24 godzinach od pierwszej dawki należy podać 5 mg, a po
48 godzinach dawkę 10 mg. Następnie należy kontynuować podawanie lizynoprylu w dawce 10 mg
raz na dobę przez 6 tygodni. W skojarzeniu z lizynoprylem należy podawać (jeśli nie ma
przeciwwskazań do ich stosowania u danego pacjenta) leki zwykle stosowane w zawale serca:
przeciwzakrzepowe, zapobiegające agregacji płytek, beta - adrenolityczne. Pacjenci z niskim
ciśnieniem skurczowym krwi (≤ 120 mmHg) powinni na początku leczenia lub przez 3 pierwsze dni
od wystąpienia zawału otrzymywać mniejszą dawkę dobową lizynoprylu wynoszącą 2,5 mg.

W przypadku, gdy w czasie 6 tygodni podawania lizynoprylu wystąpi hipotonia (ciśnienie skurczowe
mniejsze niż lub równe 100 mmHg), jednorazową dawkę podtrzymującą należy zmniejszyć do 5 mg
lub 2,5 mg na dobę.

Jeśli wystąpi długotrwała i nasilona hipotonia (ciśnienie skurczowe mniejsze niż 90 mmHg
występujące dłużej niż 1 godzinę) lek Lisinoratio należy odstawić.

Leczenie dawkami podtrzymującymi trwa 6 tygodni. U pacjentów, u których wystąpią objawy
niewydolności serca, należy kontynuować podawanie leku Lisinoratio stosując dawkowanie jak
w niewydolności serca. Lisinoratio można stosować w skojarzeniu z nitrogliceryną podawaną dożylnie
lub przezskórnie.

Dostosowanie dawki u pacjentów z ostrym zawałem serca i zaburzeniami czynności nerek
U pacjentów z ostrym zawałem serca i zaburzeniami czynności nerek (stężenie kreatyniny w surowicy
krwi większe niż 2 mg/dl) leczenie lizynoprylem należy rozpoczynać z dużą ostrożnością.

Nie ustalono zasad dawkowania lizynoprylu u pacjentów z ostrym zawałem serca i współwystępującą
ciężką niewydolnością nerek.

Nefropatia cukrzycowa

U pacjentów z nadciśnieniem i cukrzycą insulinoniezależną (typu 2) oraz z początkową nefropatią
dawka początkowa wynosi 10 mg raz na dobę i jeżeli to konieczne może być zwiększona do
20 mg/dobę w celu uzyskania ciśnienia rozkurczowego mniejszego niż 90 mmHg mierzonego na
siedząco. W przypadku zaburzeń czynności nerek (klirens kreatyniny Lisinoratio powinna być dostosowana do wartości klirensu kreatyniny (patrz tabela nr 1).

Dawkowanie u pacjentów z niewydolnością nerek

Ponieważ lizynopryl jest wydalany z moczem, u pacjentów z niewydolnością nerek wielkość dawki
dobowej należy dostosować do wartości klirensu kreatyniny (tabela poniżej). Wielkość dawki
podtrzymującej i (lub) przerwy między dawkami należy dostosować do wartości ciśnienia tętniczego.

Tabela 1. Dostosowanie dawkowania u pacjentów z zaburzoną czynnością nerek

Dawki początkowe leku Lisinoratio u pacjentów z zaburzoną czynnością nerek

Klirens kreatyniny [ml/min]                Początkowa dawka dobowa [mg]
       ≤ 70 > 30                                                    5 – 10

       ≤ 30 ≥ 10                                                  2,5 – 5

           < 10                                                         2,5
(także pacjenci poddawani dializie)*
* Patrz punkt: „Ostrzeżenia i środki ostrożności”.

Maksymalna dobowa dawka podtrzymująca lizynoprylu u pacjentów z niewydolnością nerek wynosi
40 mg.

Lizynopryl jest eliminowany z osocza krwi w czasie hemodializy. Pacjentom poddawanym dializie
należy podać odpowiednią dawkę dobową lizynoprylu po zabiegu dializy.

Dawkowanie u pacjentów w podeszłym wieku

Siła działania lizynoprylu podawanego w takich samych dawkach pacjentom w podeszłym wieku
i młodszym jest bardzo podobna, ale wykazano, że u pacjentów w podeszłym wieku maksymalne
stężenie lizynoprylu w surowicy krwi było około dwukrotnie większe niż u pacjentów młodszych.
U pacjentów w podeszłym wieku dawki lizynoprylu należy zwiększać bardzo ostrożnie.

Dawkowanie u dzieci

Doświadczenie dotyczące skuteczności i bezpieczeństwa stosowania lizynoprylu w leczeniu
nadciśnienia u dzieci w wieku powyżej 6 lat jest ograniczone, nie ma doświadczenia ze stosowaniem
lizynoprylu w innych wskazaniach niż nadciśnienie. Nie zaleca się stosowania lizynoprylu u dzieci w
innych wskazaniach niż nadciśnienie.
Nie zaleca się stosowania lizynoprylu u dzieci w wieku poniżej 6 lat lub u dzieci z ciężką
niewydolnością nerek (GFR < 30 ml/min/1,73 m²).

Zastosowanie większej niż zalecana dawki leku Lisinoratio

W przypadku zażycia zbyt dużej dawki leku należy skontaktować się z lekarzem lub farmaceutą albo
zgłosić się do szpitala. Objawy, które mogą wystąpić to: niedociśnienie tętnicze, wstrząs krążeniowy,
zaburzenia równowagi elektrolitowej, niewydolność nerek, hiperwentylacja, przyspieszona czynność
serca, spowolniona czynność serca, kołatanie serca, zawroty głowy, niepokój i kaszel.

Pominięcie zastosowania leku Lisinoratio

Nie należy stosować dawki podwójnej w celu uzupełnienia pominiętej dawki.

Przerwanie stosowania leku Lisinoratio

W razie wątpliwości związanych ze stosowaniem leku należy zwrócić się do lekarza lub farmaceuty.

4. Możliwe działania niepożądane

Jak każdy lek, lek ten może powodować działania niepożądane, chociaż nie u każdego one wystąpią.

W czasie stosowania leku Lisinoratio i innych inhibitorów angiotensyny wystąpiły niżej podane
działania niepożądane z następującą częstością:

Często (występują u 1 do 10 na 100 pacjentów)

• ból głowy;
• zawroty głowy lub oszołomienie, szczególnie podczas szybkiego wstawania;
• kaszel;
• biegunka;
• wymioty;
• zaburzenia dotyczące nerek.

Niezbyt często (występują u 1 do 10 na 1000 pacjentów)

• zmiany nastroju;
• zmiany zabarwienia palców rąk lub stóp (zasinienie, po którym następuje
  zaczerwienienie) albo drętwienie lub mrowienie palców;
• zaburzenia smaku;
• zaburzenia snu;
• uczucie senności;
• zawroty głowy pochodzenia obwodowego;
• trudności w zasypianiu;
• udar mózgu;
• kołatanie serca, szybka czynność serca;
• zespół Raynauda;
• nieżyt błony śluzowej nosa;
• mdłości, ból żołądka lub niestrawność;
• wysypka skórna lub świąd;
• impotencja;
• zmęczenie lub osłabienie;
• znaczne zmniejszenie ciśnienia tętniczego może wystąpić u pacjentów z następującymi
  stanami: choroba niedokrwienna serca; zwężenie aorty (tętnica odprowadzająca krew z
  serca), tętnicy nerkowej lub zastawek serca; zwiększenie grubości mięśnia serca. W
  przypadku wystąpienia niedociśnienia pacjent może odczuwać zawroty głowy lub
  oszołomienie, szczególnie podczas szybkiego wstawania;
• zmiany w wynikach badań krwi oceniających czynność wątroby i nerek;
• zawał serca.

Rzadko (występują u 1 do 10 na 10 000 pacjentów)

• uczucie dezorientacji (splątanie);
• zespół nieadekwatnego wydzielania hormonu antydiuretycznego (SIADH)
• suchość błony śluzowej jamy ustnej;
• nadwrażliwość i(lub) obrzęk naczynioruchowy: obrzęk naczynioruchowy twarzy,
  kończyn, warg, języka, głośni i(lub) krtani;
• pokrzywka;
• utrata włosów;
• łuszczyca (choroba skóry);
• zaburzenia węchu;
• powiększenie piersi u mężczyzn;
• zmniejszenie stężenia hemoglobiny, zmniejszenie hematokrytu;
• zwiększenie stężenia bilirubiny w surowicy krwi, niedobór sodu we krwi (hiponatremia);
• mocznica, ostra niewydolność nerek.

Bardzo rzadko (występują u mniej niż 1 na 10 000 pacjentów)

• zahamowanie czynności szpiku kostnego, niedokrwistość, małopłytkowość, leukopenia,
  neutropenia, agranulocytoza, niedokrwistość hemolityczna, powiększenie węzłów
  chłonnych, choroba autoimmunologiczna;
• skurcze oskrzeli, zapalenie zatok przynosowych, alergiczne zapalenie pęcherzyków
  płucnych/eozynofilowe zapalenie płuc;
• małe stężenie glukozy we krwi (hipoglikemia);
• zapalenie płuc. Objawy obejmują: kaszel, duszność i wysoką temperaturę (gorączkę);
• zażółcenie skóry lub białkówek oczu (żółtaczka);
• zapalenie trzustki;
• obrzęk naczynioruchowy jelit;
• zapalenie wątroby - miąższowe lub cholestatyczne, żółtaczka;
• niewydolność wątroby;
• wzmożona potliwość;
• pęcherzyca;
• toksyczne martwicze oddzielanie się naskórka;
• zespół Stevensa-Johnsona;
• rumień wielopostaciowy;
• chłoniak rzekomy skóry;
• zmniejszone wydalanie moczu lub jego brak.

Nieznana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych)

• objawy depresji;
• omdlenie.

Zgłaszano także następujące objawy: anoreksję, zaparcie, wzdęcia a także zespół objawów, w którym
występowały pojedynczo lub jednocześnie: gorączka, zapalenie naczyń, bóle mięśni, bóle i (lub)
zapalenie stawów, dodatnie miano przeciwciał przeciwjądrowych (ANA), zwiększona wartość OB,
eozynofilia i leukocytoza, wysypka, nadwrażliwość na światło oraz inne objawy skórne.

Dane dotyczące bezpieczeństwa pochodzące z badań klinicznych wskazują, że lizynopryl jest zwykle
dobrze tolerowany w leczeniu nadciśnienia u dzieci i młodzieży. Profil bezpieczeństwa w tej grupie
pacjentów jest porównywalny z profilem bezpieczeństwa u dorosłych.

Jeśli wystąpią jakiekolwiek objawy niepożądane, w tym wszelkie możliwe objawy niepożądane
niewymienione w ulotce, należy zwrócić się do lekarza lub farmaceuty.

Zgłaszanie działań niepożądanych
Jeśli wystąpią jakiekolwiek objawy niepożądane, w tym wszelkie objawy niepożądane niewymienione
w ulotce, należy powiedzieć o tym lekarzowi lub farmaceucie. Działania niepożądane można zgłaszać
bezpośrednio do Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych
Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych
Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa
Tel: + 48 22 49 21 301
Fax: + 48 22 49 21 309
Strona internetowa: https://smz.ezdrowie.gov.pl
Działania niepożądane można zgłaszać również podmiotowi odpowiedzialnemu.
Dzięki zgłaszaniu działań niepożądanych można będzie zgromadzić więcej informacji na temat
bezpieczeństwa stosowania leku.

5. Jak przechowywać lek Lisinoratio

Lek należy przechowywać w miejscu niewidocznym i niedostępnym dla dzieci.
Lisinoratio 5: Brak specjalnych zaleceń dotyczących przechowywania.
Lisinoratio 10, Lisinoratio 20: Nie przechowywać w temperaturze powyżej 25°C.
Nie stosować tego leku po upływie terminu ważności zamieszczonego na pudełku tekturowym.
Termin ważności oznacza ostatni dzień podanego miesiąca.

Leków nie należy wyrzucać do kanalizacji lub domowych pojemników na odpadki. Należy zapytać
farmaceutę, jak usunąć leki, których się już nie używa. Takie postępowanie pomoże chronić
środowisko.

6. Zawartość opakowania i inne informacje

Co zawiera Lisinoratio

- Substancją czynną leku jest lizynopryl.
- Inne składniki leku to:
  mannitol, wapnia wodorofosforan dwuwodny, skrobia kukurydziana, kroskarmeloza sodowa,
  magnezu stearynian.
  Tabletki Lisinoratio 10 mg zawierają dodatkowo barwnik PB-24823 Pink [skrobia kukurydziana,
  żelaza(III) tlenek, żelaza(II, III) tlenek, żelaza(III) wodorotlenek].
  Tabletki Lisinoratio 20 mg zawierają dodatkowo barwnik PB-24824 Pink [skrobia kukurydziana,
  żelaza(III) tlenek, żelaza(II, III) tlenek, żelaza(III) wodorotlenek].

Jak wygląda lek Lisinoratio i co zawiera opakowanie

Lisinoratio 5: białe, okrągłe tabletki, obustronnie wypukłe, z rowkiem dzielącym po jednej stronie.
Lisinoratio 10: jasnoróżowe, okrągłe tabletki, obustronnie wypukłe, z rowkiem dzielącym po jednej
stronie.
Lisinoratio 20: różowe, okrągłe tabletki, obustronnie wypukłe, z rowkiem dzielącym po jednej stronie.

Opakowania:

30 sztuk

Podmiot odpowiedzialny:

ratiopharm GmbH, Graf-Arco-Strasse 3, 89079 Ulm, Niemcy

Wytwórca:

Merckle GmbH,
Ludwig-Merckle-Strasse 3,
89143 Blaubeuren,
Niemcy

Teva Operations Poland Sp. z o.o.
ul. Mogilska 80
31-546 Kraków

W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji dotyczących leku należy zwrócić się do
miejscowego przedstawiciela podmiotu odpowiedzialnego.
Teva Pharmaceuticals Polska Sp. z o.o.,
tel. +48 22 345 93 00

Data ostatniej aktualizacji ulotki: