Divigel

1. Co to jest lek Divigel 0,1% i w jakim celu się go stosuje

Divigel 0,1% jest lekiem przeznaczonym do stosowania w hormonalnej terapii zastępczej (HTZ).
Lek zawiera hormon żeński estrogen.

Divigel 0,1% jest stosowany w celu:

Łagodzenia objawów występujących po menopauzie

Podczas menopauzy ilość estrogenu produkowanego przez organizm kobiety ulega zmniejszeniu.
Może to skutkować objawami takimi jak: uczucie gorąca na twarzy, szyi i klatce piersiowej
(„uderzenia gorąca”). Divigel 0,1% łagodzi te objawy (występujące po menopauzie). Divigel 0,1% jest
przepisywany tylko w przypadkach, gdy objawy w znacznym stopniu wpływają niekorzystnie na życie
codzienne pacjentki.

Zapobiegania osteoporozie

Po menopauzie u niektórych kobiet rozwija się kruchość kości (osteoporoza). Jeśli pacjentka jest
narażona na zwiększone ryzyko złamań z powodu osteoporozy i inne leki nie są odpowiednie, można
stosować Divigel 0,1% w celu zapobiegania osteoporozie po menopauzie. Należy poradzić się lekarza.

Doświadczenia w leczeniu kobiet w wieku powyżej 65 lat są ograniczone.

2. Informacje ważne przed zastosowaniem leku Divigel 0,1%

Historia choroby oraz regularne badania kontrolne

Stosowanie HTZ wiąże się z ryzykiem, które należy uwzględnić podejmując decyzję o rozpoczęciu
lub kontynuowaniu terapii.

Przypadki stosowania terapii u kobiet z przedwczesną menopauzą (spowodowaną niewydolnością
jajników lub zabiegami chirurgicznymi) są nieliczne. W przypadku kobiet z przedwczesną menopauzą
ryzyko stosowania HTZ może być inne. Należy skonsultować się z lekarzem.

Przed rozpoczęciem (lub ponownym stosowaniem) HTZ lekarz przeprowadzi wywiad medyczny
dotyczący pacjentki i jej rodziny. Lekarz może przeprowadzić badanie fizykalne, w tym badanie piersi
i (lub) narządów wewnętrznych, jeżeli zajdzie taka konieczność.

Po rozpoczęciu stosowania leku Divigel 0,1% należy regularnie zgłaszać się na wizyty kontrolne (co
najmniej raz w roku). Podczas tych wizyt należy omówić z lekarzem korzyści i ryzyko dalszego
stosowania leku Divigel 0,1%.

Zgodnie z zaleceniami lekarza należy poddawać się regularnym badaniom piersi.

Kiedy nie stosować leku Divigel 0,1%

Jeżeli którykolwiek z poniższych punktów dotyczy pacjentki lub jeżeli pacjentka ma wątpliwości
odnośnie któregokolwiek z poniższych punktów, powinna skonsultować się z lekarzem przed
zastosowaniem leku Divigel 0,1%.

Nie należy stosować leku Divigel 0,1%:
- jeśli pacjentka ma uczulenie na estradiol lub którykolwiek z pozostałych składników tego leku
  (wymienionych w punkcie 6),
- jeżeli pacjentka choruje obecnie lub chorowała na nowotwór piersi lub jeśli występuje jego
  podejrzenie,
- jeżeli pacjentka choruje na nowotwór złośliwy wrażliwy na działanie estrogenów, jak na
  przykład nowotwór śluzówki macicy (endometrium) lub jeśli występuje jego podejrzenie,
- jeśli występuje krwawienie z pochwy o nieznanej przyczynie,
- jeżeli występuje nieleczone, nadmierne pogrubienie błony śluzowej macicy (hiperplazja
  endometrium),
- jeżeli pacjentka ma lub miała żylną chorobę zakrzepowo-zatorową (zakrzepica żył głębokich,
  np. kończyn dolnych lub płuc, np. zator tętnicy płucnej),
- jeżeli pacjentka ma zaburzenia krzepnięcia krwi (takie jak niedobór białka C, białka S lub
  antytrombiny),
- jeżeli pacjentka choruje lub w niedalekiej przeszłości chorowała na chorobę spowodowaną
  zakrzepami tętnic, na przykład zawał mięśnia sercowego, udar mózgu lub dusznicę bolesną,
- jeżeli pacjentka ma lub miała w przeszłości chorobę wątroby i wyniki testów wątrobowych nie
  wróciły do normy,
- jeżeli pacjentka choruje na rzadkie dziedziczne schorzenie krwi zwane porfirią.

Jeżeli którykolwiek z powyższych czynników wystąpi po raz pierwszy podczas stosowania leku
Divigel 0,1%, należy natychmiast zaprzestać jego stosowania i bezzwłocznie skontaktować się
z lekarzem.

Ostrzeżenia i środki ostrożności

Przed rozpoczęciem stosowania leku Divigel 0,1% należy omówić to z lekarzem lub farmaceutą.
Należy poinformować lekarza, jeżeli u pacjentki występuje obecnie lub występował w przeszłości,
którykolwiek z następujących stanów, ponieważ mogą one nawracać lub nasilać się podczas leczenia
lekiem Divigel 0,1%. W takich przypadkach należy częściej monitorować pacjentkę:
- mięśniaki macicy (łagodne guzy),
- rozrost błony śluzowej macicy poza jamą macicy (endometrioza) lub wcześniejsze przypadki
  nadmiernego rozrostu błony śluzowej macicy (hiperplazja endometrium),
- zwiększone ryzyko zaburzeń zakrzepowo-zatorowych lub w wywiadzie (zobacz „Zakrzepy
  w żyłach (zakrzepica)”),
- zwiększone ryzyko nowotworu wrażliwego na estrogen (na przykład, gdy matka, siostra lub
  babka pacjentki chorowała na nowotwór piersi),
- wysokie ciśnienie krwi,
- zaburzenia czynności wątroby, na przykład łagodny guz wątroby,
- cukrzyca ze zmianami naczyniowymi lub bez,
- kamienie żółciowe,
- silne bóle głowy lub bóle głowy typu migrenowego,
- choroba układu odpornościowego, która wpływa na wiele narządów w organizmie (toczeń
  rumieniowaty układowy, SLE),
- padaczka,
- astma,
- choroba wpływająca na błonę bębenkową i słyszenie (otoskleroza),
- bardzo duże stężenie tłuszczów (triglicerydów) w organizmie pacjentki,
- zatrzymanie płynów z powodu zaburzeń czynności serca lub nerek,
- dziedziczny lub nabyty obrzęk naczynioruchowy (choroba charakteryzująca się
  występowaniem obrzęków najczęściej twarzy, kończyn i okolic stawów).

Dzieci

Estradiol w postaci żelu może zostać przypadkowo przeniesiony ze skóry pacjenta na inne osoby. Nie
należy dopuszczać do kontaktu innych osób, zwłaszcza dzieci, z odsłoniętym obszarem skóry pacjenta
i w razie potrzeby przykryć to miejsce po wyschnięciu żelu. Jeśli dziecko wejdzie w kontakt
z obszarem skóry, na który naniesiono estradiol, należy jak najszybciej umyć skórę dziecka wodą
z mydłem. Ze względu na przeniesienie estradiolu, małe dzieci mogą wykazywać nieoczekiwane
objawy dojrzewania płciowego (np. pączkowanie piersi). W większości przypadków objawy te
ustępują, gdy dziecko nie jest już narażone na działanie estradiolu w postaci żelu.
Jeśli u dziecka, które mogło być przypadkowo narażone na działanie estradiolu w postaci żelu
zaobserwuje się jakiekolwiek oznaki lub objawy dojrzewania (rozwój piersi lub inne zmiany płciowe),
należy skontaktować się z lekarzem.

Należy przerwać stosowanie leku Divigel 0,1% i niezwłocznie skontaktować się z lekarzem

Jeśli pacjentka podczas stosowania HTZ zauważy którykolwiek z poniższych objawów:
- którakolwiek z chorób wymienionych w punkcie „Kiedy nie stosować leku Divigel 0,1%”,
- zażółcenie skóry lub białek oczu (żółtaczka) lub zaburzenia czynności wątroby,
- obrzęk twarzy, języka i (lub) gardła i (lub) trudności w połykaniu lub pokrzywka,
  jednocześnie z trudnościami w oddychaniu, mogące wskazywać na wystąpienie obrzęku
  naczynioruchowego,
- znaczne zwiększenie ciśnienia krwi (możliwe objawy to: bóle głowy, zmęczenie, zawroty
  głowy),
- nawrót bólu głowy typu migrenowego,
- ciąża,
- oznaki powstawania zakrzepu, takie jak:
    - bolesna opuchlizna i zaczerwienienie kończyn dolnych,
    - gwałtowny ból w klatce piersiowej,
    - trudności z oddychaniem.
Więcej informacji dostępnych jest w punkcie „Zakrzepy w żyłach (zakrzepica)”.

Uwaga: Lek Divigel 0,1% nie jest lekiem antykoncepcyjnym. Jeżeli od ostatniej miesiączki minęło

mniej niż 12 miesięcy lub gdy pacjentka ma poniżej 50 lat, mogą być konieczne dodatkowe środki
antykoncepcyjne, aby zapobiec zajściu w ciążę. Należy poradzić się lekarza.

HTZ i nowotwory złośliwe

Nadmierne pogrubienie śluzówki macicy (hiperplazja endometrium) oraz nowotwór złośliwy

błony śluzowej macicy (nowotwór endometrium)
Stosowanie wyłącznie estrogenowej HTZ zwiększa ryzyko nadmiernego pogrubienia błony śluzowej
macicy (hiperplazji endometrium) oraz nowotworu złośliwego śluzówki macicy (nowotworu
endometrium). Dodatkowe stosowanie progestagenu przez co najmniej 12 dni w każdym 28-dniowym
cyklu chroni pacjentkę przed tym zwiększonym ryzykiem. Lekarz przepisze osobno progesteron, jeżeli
pacjentka ma zachowaną macicę. Jeżeli macica została usunięta (histerektomia), należy omówić z
lekarzem, czy stosowanie tego leku bez progesteronu jest bezpieczne.

W przypadku kobiet z zachowaną macicą, które nie korzystają z HTZ, średnio u 5 na 1 000 kobiet
w przedziale wiekowym od 50 do 65 lat zostanie zdiagnozowany nowotwór endometrium.
U kobiet w wieku od 50 do 65 lat z zachowaną macicą, które stosują wyłącznie estrogenową HTZ,
u 10-60 kobiet na 1 000 zdiagnozowany zostanie nowotwór endometrium (tj. od 5 do 55 dodatkowych
przypadków), w zależności od dawki oraz okresu przyjmowania leku.

Krwawienie o nieznanej przyczynie

W okresie stosowania leku Divigel 0,1% u pacjentki raz w miesiącu będzie występowało krwawienie
(tzw. krwawienie z odstawienia). Jeżeli jednak wystąpi krwawienie o nieznanej przyczynie lub
plamienie (krople krwi) poza krwawieniem z odstawienia, które:
• trwa dłużej niż przez pierwsze 6 miesięcy,
• pojawia się, gdy pacjentka stosuje Divigel 0,1% przez ponad 6 miesięcy,
• utrzymuje się po odstawieniu leku Divigel 0,1%,

należy niezwłocznie udać się do lekarza.

Rak piersi

Dane potwierdzają, że przyjmowanie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) w postaci skojarzenia
estrogenu i progestagenu lub samego estrogenu zwiększa ryzyko wystąpienia raka piersi. Dodatkowe
ryzyko zależy od tego, jak długo pacjentka stosuje HTZ. To dodatkowe ryzyko ujawnia się po 3 latach
stosowania HTZ. Po zakończeniu HTZ dodatkowe ryzyko będzie się z czasem zmniejszać, ale ryzyko
może się utrzymywać przez 10 lat lub dłużej, jeśli HTZ trwała ponad 5 lat.

Porównanie
W przypadku kobiet w wieku od 50 do 54 lat, które nie stosują HTZ, rak piersi zostanie rozpoznany
u średnio 13 do 17 na 1 000 kobiet w okresie 5 lat.
W przypadku kobiet w wieku 50 lat, które rozpoczną pięcioletnią estrogenową HTZ, liczba
zachorowań wyniesie 16–17 na 1 000 pacjentek (tj. dodatkowe 0 do 3 przypadków).
W przypadku kobiet w wieku od 50 lat, które rozpoczną pięcioletnią estrogenowo-progestagenową
HTZ liczba zachorowań wyniesie 21 na 1 000 pacjentek (tj. dodatkowe 4 do 8 przypadków).

W przypadku kobiet w wieku od 50 do 59 lat, które nie stosują HTZ, rak piersi zostanie rozpoznany
u średnio 27 na 1 000 kobiet w okresie 10 lat.
W przypadku kobiet w wieku 50 lat, które rozpoczną 10-letnią estrogenową HTZ, liczba zachorowań
wyniesie 34 na 1 000 pacjentek (tj. dodatkowe 7 przypadków).
W przypadku kobiet w wieku 50 lat, które rozpoczną 10-letnią estrogenowo-progestagenową HTZ,
liczba zachorowań wyniesie 48 na 1 000 pacjentek (tj. dodatkowe 21 przypadków).

Należy regularnie badać piersi. Należy skontaktować się z lekarzem, jeżeli pojawią się zmiany

takie jak:
● zmarszczenia skóry,
● zmiany w obrębie sutka,
● wszelkie widoczne lub wyczuwalne zgrubienia.

Dodatkowo, zaleca się udział w oferowanych programach przesiewowych badań mammograficznych.
Ważne jest, aby w przypadku przesiewowej mammografii poinformować fachowy personel
medyczny, wykonujący badanie, o stosowaniu HTZ, ponieważ ten lek może powodować zwiększenie
radiologicznej gęstości piersi, co może wpływać na wynik mammografii. W miejscach o zwiększonej
gęstości mammografia może nie wykazać wszystkich guzków.

Nowotwór jajnika

Nowotwór jajników występuje rzadko – znacznie rzadziej niż nowotwór piersi. Stosowanie HTZ
obejmującej tylko estrogeny lub skojarzenie estrogenów i progestagenów wiąże się z nieznacznie
zwiększonym ryzykiem nowotworu jajnika. Ryzyko nowotworu jajnika zależy od wieku. Na przykład
u kobiet w wieku 50-54 lat, które nie stosują HTZ, nowotwór jajnika zostanie rozpoznany w okresie
5 lat u 2 kobiet na 2000. U kobiet, które stosowały HTZ przez 5 lat, wystąpi u około 3 kobiet na
2000 pacjentek stosujących terapię (tzn. około 1 przypadek więcej).

Wpływ HTZ na serce i krążenie

Zakrzepy w żyłach (zakrzepica)

Ryzyko zakrzepów żylnych jest ok. 1,3 do 3-krotnie większe w przypadku kobiet stosujących HTZ,
zwłaszcza w pierwszym roku leczenia niż u kobiet, które jej nie stosują.
Jeśli zakrzep dostanie się do płuc, może spowodować ból w klatce piersiowej, duszności, omdlenie lub
nawet śmierć.
Prawdopodobieństwo zakrzepów w żyłach zwiększa się z wiekiem i w zależności od występowania
następujących czynników. Należy poinformować lekarza, jeżeli ma miejsce którakolwiek
z poniższych sytuacji:
● pacjentka nie może chodzić przez dłuższy czas z powodu rozległego zabiegu chirurgicznego,
  urazu lub choroby (zobacz również punkt 3 „Jeżeli konieczna jest operacja”),
● pacjentka jest otyła (Wskaźnik Masy Ciała, WMC >30 kg/m2),
● pacjentka ma zaburzenia krzepnięcia krwi i wymaga długotrwałego leczenia z wykorzystaniem
  leku przeciwzakrzepowego,
● jeżeli którykolwiek z bliskich krewnych miał zakrzep w kończynie dolnej, płucu lub innym
  narządzie,
● pacjentka jest w ciąży i (lub) okresie poporodowym,
● pacjentka choruje na toczeń rumieniowaty układowy (SLE),
● pacjentka choruje na nowotwór.

Objawy zakrzepu można znaleźć w punkcie „Należy przerwać stosowanie leku Divigel 0,1%
i niezwłocznie skontaktować się z lekarzem”.

Porównanie
W przypadku kobiet w wieku od 50 do 59 lat, które nie stosują HTZ, w ciągu 5 lat średnio u 4-7 na
1 000 prawdopodobnie wystąpi zakrzep żylny.
U kobiet w wieku od 50 do 59 lat, które stosowały złożoną estrogenowo-progestagenową HTZ przez
ponad 5 lat, w 9-12 przypadkach na 1 000 wystąpi zakrzep żylny (tzn. o 5 przypadków więcej).
W przypadku kobiet w wieku od 50 do 59 lat, z usuniętą macicą, które stosowały wyłącznie
estrogenową HTZ przez 5 lat, zakrzep pojawi się u 5-8 kobiet na 1 000 (tzn. o 1 przypadek więcej).

Choroba wieńcowa (zawał mięśnia sercowego)

Brak jest dowodów naukowych potwierdzających, że HTZ może zapobiegać zawałom mięśnia
sercowego.
Kobiety w wieku powyżej 60 lat, które stosują złożoną estrogenowo-progestagenową HTZ, są
nieznacznie bardziej narażone na choroby serca niż kobiety, które nie korzystają z HTZ.
W przypadku kobiet, którym usunięto macicę, i które stosują wyłącznie estrogenową terapię, nie ma
zwiększonego ryzyka chorób serca.

Udar niedokrwienny mózgu

Ryzyko udaru niedokrwiennego mózgu jest ok. 1,5-krotnie większe u osób stosujących HTZ niż
u tych, które z niej nie korzystają. Liczba dodatkowych przypadków udaru mózgu spowodowanego
stosowaniem HTZ zwiększa się z wiekiem.

Porównanie
W przypadku kobiet w wieku od 50 do 59 lat, które nie stosują HTZ, średnio u 8 na 1 000 w ciągu
5 lat prawdopodobnie wystąpi udar niedokrwienny mózgu. Spośród kobiet w wieku 50-59 lat, które
stosują HTZ, wystąpi 11 takich przypadków na 1 000 osób korzystających z terapii, w ciągu 5 lat
(tzn. o 3 przypadki więcej).

Inne stany

● HTZ nie poprawia funkcji poznawczych (utrata pamięci, zaburzenia percepcji, uwagi). Istnieją
  dowody na zwiększone ryzyko otępienia u kobiet, które rozpoczęły HTZ w wieku powyżej
  65 lat. Należy poradzić się lekarza.
● Kobiety ze skłonnością do przebarwień skóry (ostuda) powinny ograniczyć ekspozycję na
  światło słoneczne lub promieniowanie ultrafioletowe w okresie stosowania leku Divigel 0,1%.

Lek Divigel 0,1% a inne leki

Niektóre leki mogą wpływać na działanie leku Divigel 0,1%. Może to prowadzić do nieregularnych
krwawień. Odnosi się to do następujących leków:
- leków stosowanych w leczeniu padaczki (jak np. fenobarbital, fenytoina i karbamazepina),
- leków stosowanych w leczeniu gruźlicy (jak np. ryfampicyna, ryfabutyna),
- leków stosowanych w leczeniu zakażenia HIV i wirusem zapalenia wątroby typu C
  (tzw. inhibitory proteazy i nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy, np. newirapina,
  efawirenz, rytonawir i nelfinawir),
- produktów ziołowych zawierających ziele dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum),
- leków stosowanych w leczeniu wirusowego zapalenia wątroby typu C (HCV) (takich jak
  schemat leczenia skojarzonego za pomocą ombitaswiru/parytaprewiru/rytonawiru z
  dazabuwirem lub bez dazabuwiru oraz schemat leczenia skojarzonego za pomocą
  glekaprewiru/pibrentaswiru), ponieważ mogą one powodować zwiększenie wartości wyników
  badań krwi określających czynność wątroby [zwiększenie aktywności enzymu wątrobowego,
  aminotransferazy alaninowej (AlAT)] u kobiet stosujących złożone hormonalne produkty
  antykoncepcyjne, zawierające etynyloestradiol. Nie wiadomo, czy podczas jednoczesnego
  stosowania leku Divigel z tymi schematami leczenia HCV może wystąpić zwiększenie
  aktywności enzymu AlAT. Lekarz udzieli pacjentce porady na ten temat.

Należy powiedzieć lekarzowi lub farmaceucie o wszystkich lekach przyjmowanych przez pacjenta
obecnie lub ostatnio, o lekach, które planuje stosować, a także o tych, które wydawane są bez recepty,
o produktach ziołowych lub innych produktach naturalnych.

Badania laboratoryjne

Jeżeli konieczne jest wykonanie badania krwi, należy poinformować personel laboratorium
o stosowaniu leku Divigel 0,1%, ponieważ może on wpłynąć na wyniki niektórych badań.

Ciąża i karmienie piersią

Stosowanie leku Divigel 0,1% jest przeciwwskazane w ciąży i w okresie karmienia piersią.
Divigel 0,1% jest przeznaczony do stosowania wyłącznie przez kobiety po menopauzie. W przypadku
zajścia w ciążę należy przerwać stosowanie leku Divigel 0,1% i skontaktować się z lekarzem.

Prowadzenie pojazdów i obsługiwanie maszyn

Nie przeprowadzono badań dotyczących wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania
maszyn.

Divigel 0,1% zawiera glikol propylenowy

Lek zawiera od 62,5 mg do 187,5 mg glikolu propylenowego w każdej dawce 0,5 -1,5 g. Lek może
powodować podrażnienie skóry.

Divigel 0,1% zawiera alkohol (etanol)

Lek zawiera od 271 mg do 835 mg alkoholu (etanolu) w każdej dawce 0,5 -1,5 g. Może powodować
pieczenie uszkodzonej skóry.

3. Jak stosować lek Divigel 0,1%

Ten lek należy zawsze stosować zgodnie z zaleceniami lekarza. W razie wątpliwości należy zwrócić
się do lekarza.

Lek Divigel 0,1% jest żelem do stosowania na skórę. Lek Divigel 0,1% może być stosowany do
leczenia w sposób ciągły lub cykliczny. Zwykle stosowaną dawką początkową jest 1 mg estradiolu
(1 g żelu) na dobę, lecz wybór dawki początkowej może zależeć od nasilenia objawów występujących
u pacjentki. Dawka może zostać zmodyfikowana przez lekarza po 2 lub 3 cyklach z 0,5 g do 1,5 g na
dobę, co odpowiada 0,5 mg do 1,5 mg estradiolu na dobę. Lekarz przepisze najmniejszą możliwą
dawkę potrzebną do leczenia objawów, przez możliwie najkrótszy okres. Jeżeli zdaniem pacjentki
działanie leku jest za słabe lub zbyt silne, należy poinformować o tym lekarza.

U pacjentek z zachowaną macicą konieczne jest połączenie stosowania leku Divigel 0,1%
z odpowiednią dawką progestagenu, przez odpowiedni czas, co najmniej przez 12–14 kolejnych dni
w miesiącu, w celu przeciwdziałania stymulowanemu przez estrogen rozrostowi błony śluzowej
macicy. Po każdej serii progestagenu zazwyczaj wystąpi krwawienie z odstawienia (takie jak
krwawienie miesiączkowe).

Sposób podawania
Dawkę leku Divigel 0,1% nakłada się raz na dobę, na skórę dolnego odcinka tułowia lub prawego lub
lewego uda naprzemiennie. Powierzchnia nakładania powinna być 1 do 2-krotnie większa od
powierzchni dłoni. Lek Divigel 0,1% nie powinien być nakładany na piersi, na twarz lub na
podrażnioną skórę lub do pochwy. Po nałożeniu żel należy pozostawić na kilka minut do wyschnięcia,
a miejsca nałożenia żelu nie należy myć przez jedną godzinę. Należy unikać kontaktu żelu z oczami.

• Po nałożeniu żelu należy umyć ręce wodą z mydłem.

• Zakryć miejsce aplikacji ubraniem natychmiast po wyschnięciu nałożonego żelu,

• Wziąć prysznic przed wystąpieniem sytuacji, w której przewiduje się kontakt cielesny z inną
  osobą.

• Nie pozwalać innym osobom dotykać obszaru skóry, na który został rozpylony (naniesiony)
  spray lub żel, dopóki nie wyschnie i w razie potrzeby przykryć ubraniem.

• Jeśli inna osoba (np. dziecko lub współmałżonek) lub zwierzę przypadkowo dotknie miejsca
  nałożenia żelu, należy jak najszybciej umyć skórę wodą z mydłem w miejscach dotknięcia.

Jeśli nie zostaną zachowane środki ostrożności, żel z estradiolem może zostać przeniesiony na inne
osoby (np. dziecko lub współmałżonek) lub zwierzę poprzez bezpośredni kontakt cielesny, co może
spowodować wystąpienie działań niepożądanych. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek działań
niepożądanych należy skontaktować się z lekarzem lub weterynarzem.

U kobiet niestosujących HTZ lub w przypadku kobiet przechodzących z innego leku na złożoną HTZ
stosowaną w sposób ciągły, leczenie lekiem Divigel 0,1% można rozpocząć dowolnego dnia. U kobiet
zmieniających leczenie z sekwencyjnej HTZ, leczenie należy rozpocząć w dniu następnym po
zakończeniu wcześniejszego cyklu leczenia (trwającego 28 dni).

W przypadku wrażenia, że działanie leku Divigel 0,1% jest zbyt mocne lub za słabe, należy zwrócić
się do lekarza.

Jeżeli konieczna jest operacja

Przed operacją należy poinformować chirurga o stosowaniu leku Divigel 0,1%. Możliwe, że konieczne
będzie zaprzestanie stosowania leku Divigel 0,1% na 4 do 6 tygodni przed operacją, w celu
ograniczenia ryzyka wystąpienia zakrzepu (patrz punkt 2 „Zakrzepy żylne (zakrzepica)”). Należy
poradzić się lekarza odnośnie momentu, od którego można ponownie stosować lek Divigel 0,1%.

Zastosowanie większej niż zalecana dawki leku Divigel 0,1%

Przedawkowanie estrogenów może wywołać nudności, bóle głowy oraz krwawienie z dróg rodnych.
Liczne doniesienia dotyczące spożycia przez małe dzieci dużych dawek doustnych środków
antykoncepcyjnych zawierających estrogeny nie wskazują na występowanie ciężkich objawów
przedawkowania.

Ogólnie, estrogeny są dobrze tolerowane nawet w dużych dawkach. Badania toksyczności ostrej nie
wykazały ryzyka występowania ostrych działań niepożądanych w przypadku nieumyślnego spożycia
wielokrotności dziennej dawki terapeutycznej. U niektórych kobiet mogą wystąpić nudności, wymioty
oraz krwawienie z odstawienia. Skutki przedawkowania to zazwyczaj tkliwość piersi, obrzęk
w obrębie brzucha lub miednicy, niepokój, rozdrażnienie. Objawy te ustępują po przerwaniu leczenia
lub zmniejszeniu dawki.

Przedawkowanie po podaniu przezskórnym jest mało prawdopodobne. Nie istnieje swoiste antidotum,
należy wdrożyć leczenie objawowe. Żel należy zmyć.

Pominięcie zastosowania leku Divigel 0,1%

Jeśli pacjentka zapomniała o zastosowaniu jednej dawki, pominięta dawka powinna zostać nałożona
tak szybko, jak to możliwe, jeśli opóźnienie wynosi nie więcej niż 12 godzin. Jeśli dawka jest
spóźniona o ponad 12 godzin, należy ją pominąć i kontynuować leczenie według dotychczasowego
schematu. Pominięcie dawki może zwiększyć prawdopodobieństwo nieregularnego krwawienia i
plamienia z dróg rodnych.

Pacjentka powinna zaopatrzyć się w odpowiednią ilość leku na czas dłuższego wyjazdu.

Nie należy stosować dawki podwójnej w celu uzupełnienia pominiętej dawki.

W razie przypadkowego połknięcia żelu

Jeśli ktoś przypadkowo połknie żel, nie ma powodu do większego niepokoju. Należy jednak
skontaktować się z lekarzem.

Przerwanie stosowania leku Divigel 0,1%

Jeśli pacjentka przerwie leczenie lekiem Divigel 0,1%, objawy niedoboru estrogenów powrócą po
jakimś czasie.

W razie jakichkolwiek dalszych wątpliwości związanych ze stosowaniem tego leku należy zwrócić się
do lekarza lub farmaceuty.

4. Możliwe działania niepożądane

Jak każdy lek, lek ten może powodować działania niepożądane, chociaż nie u każdego one wystąpią.

Najczęściej występujące działania niepożądane są zwykle łagodne i ustępują w trakcie leczenia. Mogą
wystąpić krwawienia i plamienia z dróg rodnych, szczególnie w czasie pierwszych kilku miesięcy
leczenia.

Następujące choroby są zgłaszane częściej w przypadku kobiet stosujących HTZ niż tych, które z niej
nie korzystają:
- nowotwór piersi,
- nieprawidłowy rozrost lub nowotwór błony śluzowej macicy (hiperplazja endometrium lub
  nowotwór endometrium),
- nowotwór jajników,
- zakrzepy w żyłach kończyn dolnych lub płucach (zaburzenia zakrzepowo-zatorowe żył),
- choroby serca,
- udar mózgu,
- ryzyko otępienia, jeżeli stosowanie HTZ rozpoczęto w wieku powyżej 65 lat.
Więcej informacji dotyczących powyższych działań niepożądanych znajduje się w punkcie 2.

W ciągu pierwszych miesięcy stosowania leczenia mogą wystąpić krwawienia śródcykliczne,
plamienia oraz wrażliwość piersi. Objawy te są zazwyczaj tymczasowe i ustępują, gdy leczenie jest
kontynuowane.

W okresie stosowania leku Divigel 0,1% mogą wystąpić następujące działania niepożądane:

Często (rzadziej niż u 1 na 10 osób):

- zwiększenie masy ciała,
- zmniejszenie masy ciała,
- bóle głowy, zawroty głowy,
- nudności, wymioty, kurcze żołądka, gazy jelitowe,
- upławy, choroby sromu i (lub) pochwy, zaburzenia cyklu menstruacyjnego,
- podrażnienie skóry, świąd w miejscu podania, ból, zwiększona intensywność pocenia,
- wrażliwość lub bolesność piersi,
- krwawienia lub plamienie, nieregularne miesiączki,
- depresja, nerwowość, letarg (bezwład, brak reakcji na większość bodźców),
- obrzęk,
- uderzenia gorąca.

Niezbyt często (rzadziej niż u 1 na 100 osób):

- zmiany nastroju, zaburzenia popędu płciowego, niepokój, bezsenność, apatia, niestabilność
  emocjonalna, zaburzenia koncentracji, euforia, pobudzenie,
- migrena, drętwienie, drgawki,
- zaburzenia widzenia, suchość oczu,
- nadciśnienie, zapalenie żył powierzchniowych, plamica,
- duszność, katar,
- łagodny nowotwór piersi lub endometrium,
- zwiększenie apetytu, duże stężenie cholesterolu we krwi,
- kołatanie serca,
- zaparcia, niestrawność, biegunka, choroba odbytu,
- trądzik, łysienie, suchość skóry, choroby paznokci, guzki skórne, nadmierne owłosienie, rumień
  guzowaty, pokrzywka,
- dolegliwości stawów, skurcze mięśni,
- częstsze oddawanie moczu i (lub) zwiększona potrzeba oddawania moczu, nietrzymanie moczu,
  zapalenie pęcherza moczowego, przebarwienie moczu, krwiomocz,
- wrażliwość lub obrzęk piersi, nieprawidłowy rozrost błony śluzowej macicy, choroba macicy,
- zmęczenie, nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych, osłabienie, gorączka, grypa, złe
  samopoczucie,
- nadwrażliwość.

Rzadko (rzadziej niż u 1 na 1 000 osób):

- żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (np. zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych lub żył
  miednicy i zatorowość płucna),
- zaburzenia czynności wątroby i przepływu żółci,
- wysypka,
- nietolerancja soczewek kontaktowych,
- bolesne miesiączkowanie, zespół napięcia przedmiesiączkowego.

Działania niepożądane zgłoszone po wprowadzeniu produktu leczniczego do obrotu:

Nieznana (nie może być oszacowana na podstawie dostępnych danych):

- mięśniaki macicy,
- nasilenie dziedzicznego lub nabytego obrzęku naczynioruchowego,
- zaburzenia krążenia mózgowego (epizody niedokrwienia mózgu),
- ból brzucha, wzdęcia,
- choroby wątroby powodujące zażółcenie skóry (żółtaczka cholestatyczna),
- kontaktowe zapalenie skóry, wyprysk.

Inne działania niepożądane zaobserwowane podczas stosowania HTZ to:
rak piersi, rak trzonu macicy, choroba wieńcowa, choroba pęcherzyka żółciowego, zawał mięśnia
sercowego i udar mózgu, choroby skóry i tkanki podskórnej: ostuda, rumień wielopostaciowy,
otępienie.

Następujące działania niepożądane zostały zaobserwowane w przypadku innych HTZ:
- choroby pęcherzyka żółciowego,
- różne zaburzenia skórne:
     - przebarwienia skóry, zwłaszcza na twarzy lub szyi, znane jako „plamy ciążowe” (ostuda
       ciężarnych),
     - bolesne guzki skórne (Erythema nodosum),
     - wysypka z rumieniowymi zmianami w kształcie pierścieni lub owrzodzeniami (Erythema
       multiforme).

Zgłaszanie działań niepożądanych
Jeśli wystąpią jakiekolwiek objawy niepożądane, w tym wszelkie objawy niepożądane niewymienione
w tej ulotce, należy powiedzieć o tym lekarzowi lub farmaceucie. Działania niepożądane można
zgłaszać bezpośrednio do Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów
Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów
Biobójczych,
Al. Jerozolimskie 181C, 02 222 Warszawa,
tel.: + 48 22 49 21 301, faks: + 48 22 49 21 309,
strona internetowa: https://smz.ezdrowie.gov.pl
Działania niepożądane można zgłaszać również podmiotowi odpowiedzialnemu.

Dzięki zgłaszaniu działań niepożądanych można będzie zgromadzić więcej informacji na temat
bezpieczeństwa stosowania leku.

5. Jak przechowywać lek Divigel 0,1%

Lek należy przechowywać w miejscu niewidocznym i niedostępnym dla dzieci.

Nie stosować tego leku po upływie terminu ważności zamieszczonego na pudełku po „Termin ważności
(EXP)”. Termin ważności oznacza ostatni dzień podanego miesiąca.

Przechowywać w temperaturze poniżej 25°C.

Leków nie należy wyrzucać do kanalizacji ani domowych pojemników na odpadki. Należy zapytać
farmaceutę, jak usunąć leki, których się już nie używa. Takie postępowanie pomoże chronić
środowisko.

6. Zawartość opakowania i inne informacje

Co zawiera lek Divigel 0,1%

Jedna saszetka Divigel 0,1% 0,5 g zawiera:
- Substancją czynną leku jest estradiol w postaci estradiolu półwodnego 0,5 mg.
- Pozostałe składniki to: karbopol 974 P, trolamina, glikol propylenowy, etanol 96%, woda
  oczyszczona.

Jedna saszetka Divigel 0,1% 1,0 g zawiera:
- Substancją czynną leku jest estradiol w postaci estradiolu półwodnego 1,0 mg.
- Pozostałe składniki to: karbopol 974 P, trolamina, glikol propylenowy, etanol 96%, woda
  oczyszczona.

Jak wygląda lek Divigel 0,1% i co zawiera opakowanie

0,5 g lub 1,0 g żelu w saszetce zawiera pojedynczą dawkę.
Opakowanie zawiera 28 lub 91 saszetek z poliestru/Al/polietylenu w tekturowym pudełku.

Podmiot odpowiedzialny i wytwórca

Podmiot odpowiedzialny:

Orion Corporation
Orionintie 1
FI-02200 Espoo
Finlandia

Wytwórca:
Orion Corporation,
Tengströminkatu 8
FI-20360 Turku
Finlandia

W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji dotyczących tego leku należy zwrócić się do
miejscowego przedstawiciela podmiotu odpowiedzialnego:

Orion Pharma Poland Sp. z o. o.
kontakt@orionpharma.info.pl

Data ostatniej aktualizacji ulotki: